DZIAŁY |
|
|
|
PRASA DONOSI |
|
|
STATUS TWÓRCY |
|
|
PRAWO AUTORSKIE |
|
|
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE |
|
|
TWÓRCZE PODATKI |
|
|
INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE - VADEMECUM
Słowniczek posiadacza konta emerytalnego
Gdzie najlepiej oszczędzać na IKE
Jak załozyć IKE
IKE - Kiedy korzystamy, a kiedy stracimy zwolnienie podatkowe
Jak oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym
|
Więcej o IKE w linkach Gazety Prawnej na stronie
PRASA DONOSI
|
|
Gazeta Prawna, 27-29 sierpnia 2004
SŁOWNICZEK POSIADACZA KONTA EMERYTALNEGO
Bank - bank krajowy w rozumieniu ustawy Prawo bankowe.
Fundusz inwestycyjny - fundusz inwestycyjny otwarty lub specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych.
IKE - indywidualne konto emerytalne, czyli wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, wyodrębniony rachunek papierów wartościowych i rachunek pieniężny służący do jego obsługi w podmiocie prowadzącym działalność maklerską lub wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, wyodrębniony rachunek bankowy w banku, prowadzone na zasadach określonych ustawą, a w zakresie w niej nieuregulowanym ? na zasadach określonych w przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów.
Instytucja finansowa - fundusz inwestycyjny, podmiot prowadzący działalność maklerską, zakład ubezpieczeń, bank, prowadzące IKE.
Osoby uprawnione - osoby wskazane przez oszczędzającego w umowie o IKE, które otrzymają środki z IKE w przypadku jego śmierci oraz spadkobiercy oszczędzającego.
Podmiot prowadzący działalność maklerską ? dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską w rozumieniu ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.
Program emerytalny - pracowniczy program emerytalny w rozumieniu ustawy o pracowniczych programach emerytalnych.
Wpłata - wniesienie środków pieniężnych dokonywane przez oszczędzającego na IKE i przekazanie pożytków z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.
Wypłata - wypłata środków zgromadzonych na IKE dokonywana na rzecz: oszczędzającego, po spełnieniu warunków określonych w umowie IKE (okres oszczędzania, wiek), albo osobom uprawnionym, w przypadku śmierci oszczędzającego (dochód zawsze zwolniony z podatku Belki).
Wypłata transferowa - przeniesienie środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do innej instytucji finansowej w przeniesienie środków zgromadzonych na IKE z IKE zmarłego na IKE osoby uprawnionej lub do programu emerytalnego, do którego uprawniony przystąpił w jednoczesne odkupienie jednostek uczestnictwa w jednym funduszu inwestycyjnym i nabycie jednostek uczestnictwa w innym funduszu inwestycyjnym zarządzanym przez to samo towarzystwo za środki pieniężne uzyskane z odkupienia jednostek uczestnictwa (konwersja), pod warunkiem że jednostki odkupywane, jak i nabywane są rejestrowane na IKE oszczędzającego w przeniesienie środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do programu emerytalnego, do którego przystąpił oszczędzający w przeniesienie środków z programu emerytalnego na IKE, w przypadkach określonych w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych.
Zakład ubezpieczeń - towarzystwo ubezpieczeń na życie prowadzące działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń określonych w dziale l grupa 3 załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej (ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym).
Zwrot - wycofanie środków zgromadzonych na IKE, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty bądź wypłaty transferowej (z koniecznością zapłaty podatku od dochodu).
Zbigniew Biskupski
CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"
|
|
GP 27-29 sierpnia 2004 r
Gdzie najlepiej oszczedzać: bank, fundusz,
giełda czy ubezpieczenie?
Ani na pierwsze, ani na drugie pytanie nie ma
odpowiedzi jednoznacznej. IKE zwalnia co prawda z podatku Belki, ale
ceną za to jest mała elastyczność takiej lokaty – wycofanie jej
przed osiągnięciem wieku emerytalnego powoduje konieczność
zapłacenia podatku, a w wielu przypadkach poniesienia dodatkowych
kosztów umownych na rzecz instytucji prowadzącej IKE. Natomiast
jeśli mimo wszystko zdecydujemy się na założenie IKE i cierpliwe
dotrwanie do kresu oszczędzania zakończonego wypłatą emerytalnego
kapitału z odsetkami, najpierw musimy wybrać jedną z czterech grup
instytucji, w jakiej chcemy mieć IKE: bank, TFI, towarzystwo
ubezpieczeniowe, biuro maklerskie – a dopiero potem zdecydować się
na konkretną firmę.
Wyboru grupy finansowej nie da się zaś dokonać na
podstawie jednego kryterium ułatwiającego porównanie. Jeśli bowiem
kierować się kryterium bezpieczeństwa, pierwsze miejsce w rankingu
zajmą banki. One jednak uplasują się na ostatnim miejscu, gdy
przyjmiemy za kryterium poziom maksymalnego możliwego do osiągnięcia
zysku itd. itp.
Generalnie można powiedzieć, że przy wyborze
rodzaju instytucji oferującej nam poprowadzenie IKE powinniśmy
kierować się takimi samymi indywidualnymi preferencjami, jak przy
wyborze formy oszczędzania w każdej innej formie. Jeśli więc
stawiamy wyłącznie na bezpieczeństwo zgromadzonych środków, partnera
do podpisania umowy IKE powinniśmy szukać w banku lub w towarzystwie
ubezpieczeń na życie. Gdy liczymy na wysokie zyski za cenę ryzyka,
wybór powinien paść na biuro maklerskie. A gdy chcemy połączyć oba
te elementy, optymalnym rozwiązaniem jest towarzystwo funduszy
inwestycyjnych.
GP
RADZI Jeśli przy wyborze instytucji, w której chcemy założyć
IKE, stawiamy wyłącznie na bezpieczeństwo zgromadzonych środków,
partnera do podpisania umowy powinniśmy szukać w banku lub w
towarzystwie ubezpieczeń na życie. Gdy liczymy na wysokie zyski za
cenę ryzyka, wybór powinien paść na biuro maklerskie. A gdy chcemy
połączyć oba te elementy, optymalnym rozwiązaniem jest towarzystwo
funduszy inwestycyjnych.
Gdzie najlepiej oszczędzać na indywidualnym
koncie emerytalnym
Przy wyborze jednej z czterech grup instytucji
finansowych, w których możemy oszczędzać na indywidualnym koncie
emerytalnym, powinniśmy kierować się przynajmniej kilkoma
kryteriami, choć jaka jest ich hierarchia ważności pozostanie
kwestią subiektywną. Najważniejsze to: wygoda oszczędzania,
bezpieczeństwo ulokowanych środków, elastyczność (rozumiana jako
możliwość zmiany sposobu oszczędzania możliwie bezkosztowo i bez
zbyt dużych formalności) oraz zyskowność, czyli możliwy do
osiągnięcia, choćby formalnie, poziom zysków z oszczędności.
Jak już zaznaczyłem, hierarchia ważności tych celów
zależy od osobistych preferencji każdego oszczędzającego.
Jednocześnie jednak każdy z nich jest w mniejszym lub w większym
stopniu do osiągnięcia w każdej z czterech możliwych instytucji
finansowych. Choć więc ogólne zasady gromadzenia oszczędności na IKE
są takie same, niezależnie od tego, czy lokujemy je w banku czy
inwestujemy na giełdzie, specyfika działalności każdej z czterech
grup instytucji finansowych sprawia, że każdy z tych celów można w
konkretnej instytucji osiągnąć w mniejszym lub większym stopniu.
Dlatego omawiając teraz cztery podstawowe warianty IKE, skoncentruję
się na uwypukleniu kwestii, w jakim zakresie każde z wymienionych
wcześniej kryteriów da się w danej grupie instytucji osiągnąć.
IKE w banku
Dla osób, które cenią proste reguły i przywiązują
dużą wagę bezpieczeństwa, najlepszym rozwiązaniem będzie podpisanie
umowy o prowadzenie IKE z bankiem. Bank zawiera umowę o prowadzenie
IKE w formie rachunku oszczędnościowego, zgodnie z zasadami
określonymi w prawie bankowym. Takie konto emerytalne będzie więc
przypominało lokatę terminową, a ściślej lokatę prowadzoną na
zasadzie systematycznego oszczędzania.
Jedyne, co różni lokatę bankową w formie IKE od
standardowych lokat bankowych, to gwarancja, że w przypadku wypłaty
transferowej albo zwrotu środków zgromadzonych na IKE bank
przekazuje zgromadzone oszczędności wraz z należnym na dzień wypłaty
transferowej albo zwrotu oprocentowaniem naliczonym według zasad,
jakie obowiązywałyby w przypadku kontynuacji umowy o prowadzenie
IKE, a nie zerwania lokaty terminowej.
W przypadku założenia IKE w banku mamy gwarancję
uzyskania zysków, jak przy każdej innej lokacie terminowej, ale z
pewnością zyski te nie będą się zaliczały do rekordowych. Ponadto
jeśli nie będziemy zadowoleni z osiąganych rezultatów, to by coś
zmienić, będziemy musieli dokonać wypłaty transferowej, a więc
założyć nowe IKE w innej firmie. I to nawet wtedy, gdy będzie to
bank, trzeba mieć na względzie, że na konto emerytalne nie możemy
„przerobić” dotychczas posiadanej lokaty, nawet gdy jest ona w
formie rachunku systematycznego oszczędzania.
Plusy
1. Największe bezpieczeństwo zgromadzonych środków
i pewność zysku. 2. Największa wygoda oszczędzania.
Minusy
1. Najniższa z możliwych (teoretycznie) do
osiągnięcia stopa zysku. 2. Niska elastyczność (możliwość zmiany
strategii inwestowania tylko przez wypłatę transferową, a więc
założenie innego IKE i przeniesienie tam
oszczędności.
IKE na giełdzie
Na drugim biegunie co do prostoty prowadzenia konta
oraz pewności zysku (ryzyka inwestycyjnego) jest konto emerytalne,
które można zlecić do prowadzenia w biurze maklerskim.
Umowy IKE przewidują lokowanie środków w
dopuszczone do publicznego obrotu papiery wartościowe, z wyłączeniem
papierów wartościowych, o których mowa w prawie o publicznym obrocie
papierami wartościowymi, a więc w: akcje, prawa do akcji, warianty
subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne,
certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe
wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub
obcego. Również w zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów
wartościowych, z wyjątkiem praw pochodnych, a w szczególności
kontraktów terminowych i opcji.
Umowy IKE mogą dopuszczać możliwość składania
zleceń mających za przedmiot papiery wartościowe, których cena
zależy od ceny papierów wartościowych zapisanych na IKE
oszczędzającego, wyłącznie w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego
i pod warunkiem że są one przedmiotem obrotu na rynku
regulowanym.
Oszczędzający może gromadzić środki na IKE w ramach
umowy o świadczenie usług brokerskich oraz prowadzenie rachunku
papierów wartościowych i rachunku pieniężnego, służącego do jego
obsługi, zawartej przed dniem podpisania umowy o prowadzenie IKE,
pod warunkiem że środki gromadzone na IKE są odrębnie
ewidencjonowane.
Plusy
1. Najwyższa z możliwych (teoretycznie) do
osiągnięcia stopa zysku. 2. Duża elastyczność, w tym możliwość
zaadaptowania dla celów IKE posiadanego dotychczas rachunku.
Minusy
1. Najmniejsza wygoda oszczędzania (konieczność
śledzenia giełdy itp.). 3. Najmniejsza pewność zysków (największe
ryzyko inwestowania).
IKE w towarzystwie ubezpieczeniowym
Umowę o prowadzenie indywidualnego konta
emerytalnego można także zawrzeć w jednym z towarzystw
ubezpieczeniowych. Musi to być jednak towarzystwo ubezpieczeń na
życie (a nie majątkowych), a na dodatek środki te muszą być lokowane
w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oczywiście, jak w przypadku
każdej polisy, towarzystwo ubezpieczeniowe poza pomnażaniem środków
gwarantuje ubezpieczonemu wypłatę odszkodowania w sytuacji, gdy
dojdzie do nieszczęśliwego wypadku, a uposażonym przez niego, gdy
umrze w trakcie trwania umowy. Jednak koszty obsługi ryzyk
ubezpieczeniowych muszą być pokrywane z innych środków niż wpłaty do
IKE.
Bowiem zakład ubezpieczeń nie może pokrywać kosztów
ochrony ubezpieczeniowej z części składki ubezpieczeniowej,
stanowiącej wpłatę na IKE. Z aktywów ubezpieczeniowego funduszu
kapitałowego zakład ubezpieczeń pobiera wyłącznie koszty związane z
realizacją nabywania lub zbywania aktywów funduszu, stanowiące
równowartość opłat ponoszonych na rzecz osób trzecich, z których
pośrednictwa zakład ubezpieczeń jest obowiązany korzystać na mocy
odrębnych przepisów, i opłatę z tytułu zarządzania ubezpieczeniowym
funduszem kapitałowym.
Ponadto na specyfikę oszczędzania w ramach IKE w
towarzystwie ubezpieczeniowym składają się dwie inne okoliczności,
korzystne dla przyszłego emeryta. Po pierwsze, oszczędzający może
gromadzić środki na IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym
gromadzonym w ramach umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym
funduszem kapitałowym, zawartej przed dniem podpisania umowy o
prowadzenie IKE, pod warunkiem że środki gromadzone na IKE są
odrębnie ewidencjonowane, a zakład ubezpieczeń gwarantuje możliwość
dokonania wypłaty transferowej środków zgromadzonych na IKE do innej
instytucji finansowej.
Po drugie, po dokonaniu wypłaty transferowej strony
umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem
kapitałowym, w ramach której było prowadzone IKE, mogą kontynuować
tę umowę na zasadach w niej określonych, bowiem dokonanie wypłaty
transferowej nie może stanowić podstawy do wypowiedzenia przez
zakład ubezpieczeń umowy ubezpieczenia na życie.
Gdy zaś zdecydujemy się na przetransferowanie
wcześniejszych oszczędności zgromadzonych na IKE prowadzonym w innej
instytucji do zakładu ubezpieczeń, środki transferowane zasilają w
całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu
kapitałowym.
W przypadku gdy środki oszczędzającego na IKE są
gromadzone w więcej niż jednym ubezpieczeniowym funduszu
kapitałowym, zakład ubezpieczeń ma obowiązek wyodrębniania
informacji o łącznej wartości wszystkich jednostek uczestnictwa
posiadanych w zakładzie ubezpieczeń, nabytych z tytułu wpłat na
IKE.
IKE w funduszach inwestycyjnych
Największe możliwości elastycznego systematycznego
oszczędzania wiążą się z funduszami inwestycyjnymi. W większości
przypadków sam oszczędzający ma prawo wyboru strategii inwestowania,
czyli może określić, jaki poziom ryzyka skłonny jest zaakceptować,
by próbować osiągnąć odpowiednio wyższe zyski. Jak bowiem wiadomo,
fundusz inwestujący głównie w obligacje daje dużą pewność zysku, ale
niewiele wyższego od lokaty bankowej. Z kolei fundusz inwestujący
głównie w akcje daje szansę wyższych zysków, ale równie dobrze mogą
to być straty. Zamiast zarobić choćby niewielkie pieniądze, możemy
nawet nadwerężyć kapitał.
Wszystkie te atrybuty systematycznego oszczędzania
za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych odnoszą się także do
lokowania środków w formie IKE.
Można zresztą przewidzieć, że IKE w tej formie będą
się cieszyły na rynku największą popularnością. Tym bardziej że
ustawodawca zadbał o nadanie im wyjątkowo dużej elastyczności. Po
pierwsze więc oszczędzający może zawierać umowy o prowadzenie IKE z
różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo
towarzystwo funduszy inwestycyjnych, z jedynym zastrzeżeniem, że
łączna suma wpłat do funduszy w roku kalendarzowym nie przekroczy
kwot rocznych limitów.
W przypadku połączenia funduszy inwestycyjnych,
fundusz przejmujący fundusz inwestycyjny, w którym oszczędzający
gromadził środki na IKE, powiadamia oszczędzającego, w formie
określonej w umowie o prowadzenie IKE, w terminie 14 dni od dnia
dokonania połączenia o zajściu tego zdarzenia oraz o liczbie
jednostek uczestnictwa przydzielonych oszczędzającemu i o ich
wartości.
Po drugie, oszczędzający może dokonać konwersji
jednostek uczestnictwa funduszu na jednostki uczestnictwa innych
funduszy inwestycyjnych prowadzących IKE zarządzanych przez to samo
towarzystwo.
W efekcie osoby zawierające umowy o prowadzenie IKE
w towarzystwie funduszy inwestycyjnych będą miały duże bogactwo
produktów, różniących się nie tylko strategią zarządzania ryzykiem
inwestycyjnym, ale i zakresem udziału oszczędzającego w bieżącym
zarządzaniu środkami.
Tak więc zgodnie z wolą oszczędzającego środki
wpłacane na IKE będą mogły być lokowane w jednym konkretnym
funduszu, w kilku wybranych albo inwestowane za pośrednictwem
specjalnie konstruowanych portfeli inwestycyjnych, zróżnicowanych
pod względem poziomu ryzyka inwestycyjnego. Na dodatek oszczędzający
będzie mógł swobodnie przesuwać oszczędności w ramach TFI, bez
konieczności wypłaty transferowej. Inna rzecz, że towarzystwa mogą
tę swobodę ograniczyć przez ustanawianie wysokich umownych opłat za
tego rodzaju operacje.
Plusy
1. Możliwość osiągnięcia dużych zysków. Przy
akceptacji wysokiego poziomu ryzyka, porównywalnych z IKE w biurze
maklerskim. 2. Największa wśród wszystkich czterech grup
instytucji finansowych elastyczność w przemieszczaniu środków,
wybieraniu strategii inwestowania, włącznie z opcją „niewtrącania”
się jak przy IKE w banku.
Minusy
1. Możliwość stosowania przez TFI opłat umownych za
przemieszczanie oszczędności w różnej formie. 2. Średnia (większa
niż w banku, mniejsza niż na giełdzie) możliwość osiągnięcia
maksymalnie dużych zysków z oszczędzania.
Zbigniew Biskupski
CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"
|
|
|
GP 27-29 sierpnia 2004 r
Jak założyć indywidualne konto emerytalne
Jak już zaznaczyłem, jeśli tylko jesteśmy
przekonani do sensu założenia IKE, w pierwszej kolejności powinniśmy
dokonać wyboru grupy instytucji, w której zdecydujemy się szukać
konkretnej firmy do podpisania umowy. Kierujemy się przy tym głównie
preferencjami co do poziomu akceptowanego ryzyka oraz własnej
aktywności w zarządzaniu środkami zgromadzonymi na takim
koncie.
Gdy już dokonamy takiego wyboru, przystępujemy do
podpisania umowy o prowadzenie IKE. Nim jednak złożymy podpis na
samej umowie, musimy dopełnić kilku czynności formalnych.
Najpierw składamy oświadczenia
Przede wszystkim przed zawarciem umowy o
prowadzenie IKE powinniśmy złożyć oświadczenie, że nie gromadzimy
już środków na IKE prowadzonym przez inną instytucję finansową oraz
że w danym roku kalendarzowym nie dokonaliśmy wypłaty transferowej z
uprzednio posiadanego IKE do programu emerytalnego. Jeśli zaś
osiągnęliśmy w momencie podpisywania umowy wiek 55 lat, w
oświadczeniu dodatkowo potwierdzamy, że nie dokonaliśmy w
przeszłości wypłaty środków zgromadzonych na IKE.
Natomiast gdy będziemy zawierali nową umowę o IKE,
by tam przetransferować wcześniej zgromadzone środki (a jednocześnie
zlikwidować poprzednie konto), musimy złożyć oświadczenie, że
dokonamy wypłaty transferowej i podać nazwę instytucji, w której
posiadamy IKE.
Instytucja finansowa odbierająca takie oświadczenia
jest obowiązana nas pouczyć, że w przypadku podania nieprawdy lub
zatajenia prawdy podlegamy odpowiedzialności przewidzianej w art. 56
ustawy z dnia 10 września 1999 r.
– Kodeks karny skarbowy (Dz.U. nr 83, poz. 930 z
późn. zm.) oraz że w przypadku gromadzenia oszczędności na więcej
niż jednym IKE, dochody uzyskane z tytułu gromadzenia oszczędności
na wszystkich IKE podlegają opodatkowaniu, w trybie i na zasadach
określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych,
czyli aktualnie według stawki podatku w wysokości 75 proc.
W powyższym oświadczeniu potwierdzamy więc
(podpisem), że zostaliśmy pouczeni o konsekwencjach gromadzenia
oszczędności na więcej niż jednym IKE oraz podpisania umowy o
prowadzenie IKE w roku kalendarzowym, w którym dokonaliśmy wypłaty
transferowej z uprzednio posiadanego IKE do programu
emerytalnego.
Wybieramy i wskazujemy osobę uprawnioną
W umowie o prowadzenie IKE możemy wskazać jedną lub
więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKE w
przypadku naszej śmierci. Dyspozycja taka może być zresztą w każdym
czasie zmieniona.
Jeżeli wskażemy kilka osób uprawnionych do
otrzymania środków po śmierci, a nie oznaczymy ich udziału w tych
środkach lub suma oznaczonych udziałów nie jest równa 1, uważa się,
że udziały tych osób są równe.
Warto przy tym wiedzieć, że wskazanie osoby
uprawnionej do otrzymania środków po śmierci oszczędzającego staje
się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed śmiercią
oszczędzającego. W takim przypadku udział, który był przeznaczony
dla zmarłego, przypada w częściach równych pozostałym osobom
wskazanym, chyba że oszczędzający zadysponuje tym udziałem w inny
sposób.
W przypadku braku osób wskazanych przez
oszczędzającego środki zgromadzone na IKE wchodzą do spadku, z
wyjątkiem gdy umowa o prowadzenie IKE została zawarta z zakładem
ubezpieczeń.
Zapoznajemy się z ogólnymi zasadami prowadzenia
konta
Indywidualne konta emerytalne podlegają takim samym
ogólnym regułom prowadzenia rachunków, jakie dotyczą standardowych
produktów finansowych oferowanych przez instytucję z określonej
grupy. Poza więc specyficznymi regulacjami dotyczącymi tylko IKE – i
mającymi zastosowanie niezależnie od tego, czy IKE założymy w banku
czy na giełdzie – będziemy musieli stosować się do reguł, które
zawarte są: w statucie funduszu inwestycyjnego – w przypadku gdy
umowę o prowadzenie IKE zawrzemy z funduszem inwestycyjnym,
regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku
pieniężnego – w przypadku gdy stroną umowy IKE będzie ostatecznie
podmiot prowadzący działalność maklerską, w ogólnych warunkach
ubezpieczenia oraz regulaminie ubezpieczeniowych funduszy
kapitałowych – w przypadku zakładu ubezpieczeń lub umowie rachunku
bankowego – w przypadku banku. Z tymi dokumentami powinniśmy więc
się zapoznać, gdyż będą one załącznikami do umowy IKE (lub umowa IKE
będzie do nich odsyłać).
Zapoznajemy się z opłatami
Musimy też mieć na względzie, że konieczność
zapłacenia podatku to nie jedyna sankcja, która może nam grozić w
przypadku, gdy nie dotrwamy do końca umowy. Mogą to być różne
opłaty, do ustanowienia których instytucje prowadzące IKE mają
ustawowe prawo. I tak umowa zawarta z instytucją finansową może
ustanawiać termin, nie dłuższy niż 12 miesięcy, licząc od dnia
zawarcia umowy, w którym dokonanie wypłaty, wypłaty transferowej lub
zwrotu wiąże się z koniecznością poniesienia przez oszczędzającego
dodatkowej opłaty, której wysokość instytucja finansowa określi w
umowie. W przypadku gdy będziemy dokonywać wypłaty, wypłaty
transferowej lub zwrotu przed upływem tego terminu instytucja
finansowa ma prawo do potrącenia dodatkowej opłaty z wypłacanych,
transferowanych lub zwracanych środków zgromadzonych na IKE.
Warto przy tym pamiętać, że zasad tych nie stosuje
się w przypadku konwersji.
Podpisujemy umowę
IKE jest prowadzone na podstawie pisemnej umowy,
którą zawrzemy z bankiem, funduszem inwestycyjnym, biurem maklerskim
lub towarzystwem ubezpieczeń na życie. W zależności od tego, z
której kategorii instytucji finansowych będzie to firma, treści tej
umowy mogą się w pewnej części różnić.
Jednak umowa o prowadzenie IKE określa w
szczególności:
• oznaczenie IKE umożliwiające jego
identyfikację, • sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących
środków gromadzonych na IKE, • sposób postępowania
instytucji finansowej w przypadku, gdy suma wpłat dokonanych przez
oszczędzającego w danym roku kalendarzowym przekroczy maksymalną
wysokość wpłat, • zakres, częstotliwość i formę informowania
oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE, • koszty i
opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem
IKE, • okres wypowiedzenia umowy, • termin dokonania
wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu, • sposób
postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na
IKE oszczędzającego.
W przypadku podpisania umowy o prowadzenie IKE z
zakładem ubezpieczeń, umowa ta zawiera ponadto:
• określenie zasad, na jakich zakład
ubezpieczeń wyodrębnia z płaconej składki część przeznaczoną na
rachunek IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym oraz wskazuje
cel, na który przeznaczona jest pozostała część składki
ubezpieczeniowej; • określenie, jaka część składki jest
potrącana na ten cel i nie jest przekazywana na rachunek w
ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.
Otrzymujemy potwierdzenie zawarcia umowy
Instytucja finansowa, w której dokonamy opisanych
wyżej czynności i w końcu zawrzemy umowę, musi nam wydać
potwierdzenie zawarcia umowy o prowadzenie IKE.
Potwierdzenie to powinno zawierać dane osobowe
oszczędzającego oraz nazwę instytucji finansowej, z którą
oszczędzający zawarł umowę. A w przypadku, gdy zawieramy nową umowę
i zadeklarowaliśmy dokonanie wypłaty transferowej z poprzedniego
IKE, także numer rachunku, na który mamy dokonać wypłaty
transferowej.
GP
RADZI Nim przystąpimy do podpisania umowy o prowadzenie IKE,
powinniśmy zapoznać się z ogólnymi warunkami, na jakich prowadzone
są konta danego rodzaju oraz z opłatami, jakie pobierze ta
instytucja, gdy przed terminem wycofamy
oszczędności.
Zbigniew Biskupski
CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"
|
|
|
Gazeta Prawna 27-29 sierpnia 2004 r
IKE - Kiedy korzystamy, a kiedy stracimy zwolnienie podatkowe
Największą korzyścią z lokowania oszczędności na indywidualnym koncie emerytalnym, poza zgromadzeniem środków, które będą bardzo przydatne w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej, jest zwolnienie z podatku od dochodów odsetkowych, tzw. podatku Belki. By skorzystać z takiego zwolnienia z podatku trzeba jednak spełnić warunki określone w umowie o IKE. Mało tego, w pewnych przypadkach nie tylko możemy utracić takie zwolnienie, ale i możemy narazić się na konieczność zapłacenia podatku w wysokości 75 proc. dochodu.
W rezultacie mamy do czynienia z trzema sytuacjami podatkowymi, które poniżej przedstawiam.
Nie zapłacimy podatku
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 58a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są dochody z tytułu oszczędzania na indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, uzyskane w związku zgromadzeniem i wypłatą środków przez oszczędzającego, wypłatą środków dokonaną na rzecz osób uprawnionych do tych środków po śmierci oszczędzającego, wypłatą transferową. Z tym że zwolnienie nie ma zastosowania w przypadku, gdy oszczędzający gromadził oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, chyba że przepisy te przewidują taką możliwość.
Skorzystamy więc na pewno ze zwolnienia, gdy na podstawie pisemnej umowy o prowadzenie IKE jednocześnie gromadzić będziemy oszczędności tylko na jednym IKE.
Od reguły tej są wyjątki. I tak możemy zawierać umowy o prowadzenie IKE z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, ale pod warunkiem że łączna kwota wpłat nie przekracza limitu rocznego.
Możemy też, posiadając już IKE, zawrzeć umowę o prowadzenie kolejnego IKE, ale pod warunkiem że na to nowe konto przelejemy środki zgromadzone na poprzednim. Taka operacja określana jest mianem wypłaty transferowej. Jeśli jej dokonamy i zlikwidujemy stare IKE, także nie tracimy zwolnienia z podatku dochodowego. Podobnie zresztą może być, gdy instytucja prowadząca nasze dotychczasowe IKE znajdzie się w stanie upadłości lub zostanie jej cofnięte uprawnienie do prowadzenia IKE. Wówczas także możemy dokonać wypłaty transferowej, a wcześniej przez pewien czas być posiadaczem dwóch IKE i nie utracimy prawa do zwolnienia podatkowego.
Zapłacimy 19 proc. podatku
Jeśli jednak będziemy oszczędzali wyłącznie na jednym IKE, ale nie dotrzymamy warunków umowy (oszczędzanie przez 3-5 lat, osiągnięcie odpowiedniego wieku), a w związku z tym wykonamy operację, która określana jest mianem zwrotu, będziemy musieli zapłacić podatek Belki.
Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu oszczędzającego na indywidualnym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu środków zgromadzonych na tym koncie należy zapłacić 19-proc. podatek od dochodu.
Dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą wartość środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym a sumą wpłat na indywidualne konto emerytalne. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.
Dochodem jest więc tylko zysk (o ile taki wystąpi).
PRZYKŁAD:
Oszczędzający przez dwa lata wpłacił na IKE prowadzone przez fundusz inwestycyjny 7 tys. zł. W tym czasie fundusz osiągnął dochód w wysokości 375 zł. Oszczędzający zrezygnował z prowadzenia rachunku i uzyskał zwrot. Jeśli zwrot równy będzie 7375 zł, zapłaci podatek w wysokości 71,25 zł. Jeśli jednak fundusz ma zagwarantowaną w umowie opłatę z tytuły wypowiedzenia umowy w wysokości 10 proc. wniesionego kapitału, wypłaci oszczędzającemu 6675 zł. Dochód więc nie wystąpi i podatku nie będzie.
Zapłacimy 75 proc. podatku
Jeśli okaże się jednak, że w trakcie oszczędzania lokowaliśmy pieniądze na więcej niż jednym IKE, zapłacimy podatek w wysokości 75 proc. dochodu. I to od obu (lub więcej) IKE, a nie tylko od nadwyżki ponad jedno IKE. Stanie się tak także wtedy, gdy dotrzymamy warunków umowy, a więc środki z IKE będą miały charakter wypłaty a nie zwrotu. Oznacza to, że utracimy prawo do zwolnienia, a ponadto objęci zostaniemy podatkiem sankcyjnym.
Wynika to z art. 30 ust. 1 pkt 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tytułu gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, należy zapłacić podatek zryczałtowany w wysokości 75 proc. uzyskanego dochodu na każdym indywidualnym koncie emerytalnym.
Także w tym przypadku dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą wartość środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym a sumą wpłat na indywidualne konto emerytalne. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Jeśli więc dochód nie wystąpi (nie osiągniemy żadnych zysków z ulokowanego kapitału), podatek nie wystąpi, a instytucje finansowe prowadzące IKE zwrócą nam sumę wniesionych oszczędności, ewentualnie pomniejszoną o należne jej opłaty umowne.
...Gdy zbankrutuje bank
Jeśli zbankrutuje bank, który prowadzi IKE, nastąpi wypłata transferowa, o ile oszczędzający podpisze umowę z inną instytucją finansową o prowadzenie IKE.
W przypadku ogłoszenia upadłości albo nawet ogłoszenia ostatecznej decyzji organu nadzoru o cofnięciu zezwolenia instytucja ta lub syndyk są obowiązane, w terminie 30 dni od dnia wystąpienia zdarzenia, powiadomić o tym oszczędzającego.
W terminie 45 dni od dnia otrzymania powiadomienia posiadacz IKE powinien zawrzeć umowę o prowadzenie IKE z inną instytucją finansową i dostarczyć potwierdzenia zawarcia umowy instytucji dotychczas prowadzącej IKE oszczędzającego lub syndykowi. Wówczas ta instytucja, syndyk, syndyk lub Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny czy lub Bankowy Fundusz Gwarancyjny w przypadku zaspokajania roszczeń z umów IKE są obowiązani do dokonania wypłaty transferowej środków przyznanych oszczędzającemu w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym na IKE wskazane w potwierdzeniu zawarcia umowy.
Gdy oszczędzający nie dotrzyma tego terminu, traci prawo do wypłaty transferowej. Wówczas następuje zwrot środków (z pobraniem podatku) i zastosowanie mają standardowe zasady zaspokajania roszczeń (np. z IKE prowadzonego w banku do równowartości 1 tys. euro w 100 proc., a powyżej w 90 proc., nie więcej niż do równowartości 22,5 tys. euro).
Zbigniew Biskupski
CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"
Więcej artykułów tego autora ...
|
|
|
Jak oszczędzać na indywidualnym koncie
emerytalnym
Już od 1 września będzie można założyć indywidualne
konto emerytalne (IKE), służące do gromadzenia dodatkowych
oszczędności na starość. Poniżej opisujemy, kto będzie mógł je
założyć, w jakiej instytucji, jakie będą przywileje i obowiązki z
tym związane, do kiedy będzie trzeba oszczędzać na IKE i w jakim
wieku będzie można wycofać z niego środki.
W nowym systemie emerytalnym wysokość emerytury ma ściśle
zależeć od zgromadzonego na ten cel kapitału. Jak przekonują
eksperci, aby przyszła emerytura nie odbiegała znacznie od
wynagrodzenia otrzymywanego z pracy, trzeba dodatkowo oszczędzać w
III filarze. Aby zachęcić do tego Polaków, uchwalono ustawę o IKE,
która będzie obowiązywać od 1 września br.
Dla kogo takie konto
Prawo do wpłat na IKE będzie miała osoba fizyczna,
która ma tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium RP.
Oznacza to, że miejscem zamieszkania tej osoby jest Polska i tutaj
podlega ona obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez
względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Dodatkowym warunkiem, uprawniającym do założenia
IKE, jest ukończenie 16 lat. Osoby małoletnie też będą mogły
dokonywać wpłat na takie konto, ale tylko w tym roku, w którym
uzyskały dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Nie
będą więc mogły wpłacać tam pieniędzy np. osoby 17-letnie, które
dorabiają sobie roznoszeniem ulotek na podstawie podpisanej
umowy-zlecenia.
Za oszczędzanie – ulga od „Belki”
Właściciele IKE zostaną zwolnieni z 19-procentowego
podatku od zysków – popularnego podatku Belki. Zwolnienie to będzie
dotyczyć zysków z oszczędzania na IKE, wypłaty tych środków przez
właściciela po osiągnięciu przez niego określonego wieku, ich
wypłaty na rzecz osób, które zmarły właściciel IKE wskaże jako
uposażone, a także z tytułu przekazania tych pieniędzy do innego IKE
lub PPE. Jednak warunkiem koniecznym do uzyskania takiej ulgi jest
to, że oszczędzający będzie gromadził oszczędności tylko na jednym
IKE.
Ile można wpłacić
Ustawodawca wprowadził określony limit kwoty, jaką
można rocznie wpłacić do IKE. To właśnie od niej nie będzie
pobierany podatek. Wynosi on tyle, ile kwota odpowiadająca 150 proc.
prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce
narodowej na dany rok (z ustawy budżetowej lub prowizorium
budżetowym). Oznacza to, że do IKE będzie można w najbliższym czasie
wpłacać około 300 zł miesięcznie. W tym roku będzie to kwota 3435
zł.
WARTO WIEDZIEĆ W tym roku, mimo że
ustawa o IKE wejdzie w życie od września, będzie można do
założonego konta wpłacić całą, limitowaną kwotę, wynoszącą 3435
zł.
Po przekroczeniu tej kwoty instytucja prowadząca
IKE będzie zobowiązana do przekazania oszczędzającemu nadpłaty w
sposób określony w umowie o prowadzenie IKE.
Gdzie do IKE
IKE będzie można założyć w 4 instytucjach
finansowych. Będą to:
• fundusze inwestycyjne (FI), • instytucje
prowadzące działalność maklerską o świadczenie usług brokerskich i
prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku
pieniężnego, służącego do jego obsługi, np. domy maklerskie, •
zakłady ubezpieczeń – IKE będzie można prowadzić w nich w formie
ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem
kapitałowym, • banki – tutaj IKE prowadzone będzie w formie
rachunku bankowego.
Osoba, wybierając daną instytucję oferującą IKE,
nie musi decydować się na nią raz na zawsze – będzie jej
przysługiwać prawo do zmiany. Te osoby, które już teraz mają umowy
ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
będą mogły kontynuować wykupioną przez siebie polisę w ramach
IKE.
Na emeryturę w funduszu inwestycyjnym
Dla osób decydujących się założyć swoje IKE w FI
szczególnie ważne jest to, że będą miały możliwość zawarcia umowy o
prowadzenie takiego konta z różnymi funduszami inwestycyjnymi
(zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych).
Oczywiście, łączna suma wpłat do wszystkich funduszy w danym roku
nie może przekroczyć opisanej wyżej kwoty granicznej (1,5
wynagrodzenia). W zależności więc od własnych upodobań, wieku,
oczekiwań co do poziomu ryzyka w stosunku do ewentualnego zysku,
będzie można samemu obrać określoną strategię inwestycyjną przez
samodzielny wybór tzw. portfela inwestycyjnego. Można więc będzie
samemu zdecydować, czy chce się powierzać swoje pieniądze FI, który
większość środków przeznacza na inwestycje w akcje, czy takiemu,
który inwestuje w obligacje lub nieruchomości albo walutę.
Kolejnym przepisem zawartym w ustawie o IKE,
zapewniającym możliwość prowadzenia własnej polityki inwestycyjnej,
jest przewidziana tzw. konwersja jednostek uczestnictwa funduszu,
które ma posiadacz IKE. Oznacza to, że będzie on mógł dokonywać
zamiany jednostek uczestnictwa danego FI na inne, zarządzane przez
to samo towarzystwo.
Konto u maklera
Następny rodzaj umowy o prowadzenie IKE przewiduje
lokowanie środków jego uczestnika we wszystkie dopuszczone do
publicznego obrotu papiery wartościowe, z wyłączeniem kontraktów
terminowych i opcji (wyjątek, gdy transakcja zawarta jest w celu
ograniczenia ryzyka inwestycyjnego, pod warunkiem że jest ona
przedmiotem obrotu na rynku regulowanym).
WARTO WIEDZIEĆ Generalna zasada, co
do której zgadzają się eksperci od inwestowania, mówi o tym, że im
bliżej jest daty, w której chcemy wypłacić pieniądze z danej
lokaty na rynku kapitałowym, tym lepiej jest angażować swoje
pieniądze w bezpieczniejsze instrumenty finansowe, takie jak
obligacje, bony skarbowe, lokaty bankowe lub nieruchomości. Im
jednak dalej do daty wypłaty gromadzonych środków, tym większe
ryzyko może ponosić oszczędzający, nie zważając na chwilowe
wahania koniunktury. Doświadczenie uczy, że w długiej perspektywie
czasu wyższy zysk przynosi inwestowanie na rynku akcji niż w
instrumentach bezpiecznych.
Należy zaznaczyć, że taka forma prowadzenia IKE
jest adresowana do osób, które znają się choć trochę na rynku
kapitałowym i w związku z tym decydują się w pełni samodzielnie
prowadzić swoją politykę inwestycyjną. W praktyce bowiem będzie się
to odbywać w ten sposób, że osoba, która założy takie IKE, sama
będzie kupować papiery wartościowe i decydować o wyborze
poszczególnych lokat, oczekując określonego zysku, ale równocześnie
biorąc na siebie całe ryzyko z tytułu podejmowanych decyzji.
Polisa w zakładzie ubezpieczeń
Kolejną propozycją dla osób, które chcą założyć
IKE, jest nabycie w zakładzie ubezpieczeń ubezpieczenia na życie z
ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Przed podjęciem decyzji o
założeniu IKE w takiej formie należy dokładnie wypytać agenta
ubezpieczeniowego o wszystkie koszty związane z prowadzeniem takiej
polisy, a także uważnie przeczytać umowę i tzw. ogólne warunki
ubezpieczenie.
Należy przy tym pamiętać, że jeśli w IKE mają być
gromadzone oszczędności na starość, przyszłemu emerytowi powinno
przede wszystkim zależeć na tym, aby jak największa część wpłaconych
pieniędzy wędrowała na konto przeznaczone na przyszłą emeryturę.
Podobnie jak w przypadku FI, IKE w zakładzie
ubezpieczeń będzie stwarzać oszczędzającemu możliwość kształtowania
własnej polityki inwestycyjnej. Zakłady bowiem też oferują
ubezpieczonym w ramach wykupionych przez nich polis określone
fundusze, dokonujące lokat w określone papiery wartościowe lub inne
formy inwestowania.
IKE w banku
Ostatnią formą, w jakiej będzie można od 1 września
zakładać IKE, będzie rachunek oszczędnościowy, prowadzony w banku.
Umowa o prowadzenie IKE z bankiem będzie mogła być zawarta w formie
rachunku oszczędnościowego. Oszczędzający będzie więc wpłacał tam
określoną kwotę pieniędzy, a w zamian otrzymywał obietnicę wypłaty
określonych odsetek. Taka forma oszczędzania w IKE wydaje się bardzo
bezpieczna, choć zazwyczaj oprocentowanie lokat bankowych, zwłaszcza
w dłuższej perspektywie czasu, jest niższe niż gdy obraca się
środkami na rynku kapitałowym. Stąd najprawdopodobniej na taką formę
oszczędzania zdecydują się raczej osoby starsze, które będą niebawem
wypłacać swoje oszczędności.
Ustawa przewiduje też, że w przypadku wypłaty
zgromadzonych na rachunku bankowym w ramach IKE pieniędzy na inne
konto emerytalne lub do PPE lub też zwrotu tych środków
oszczędzającemu, bank przekaże zgromadzone oszczędności z
oprocentowaniem należnym na dzień tej wypłaty. Ma ono zostać
naliczone według zasad, jakie obowiązywałyby w przypadku kontynuacji
umowy o prowadzenie IKE.
Za co 8 mln zł kary
Osoba, która chce założyć IKE, będzie musiała przed
zawarciem umowy o jego prowadzenie złożyć specjalne oświadczenie.
Wiąże się to z tym, że oszczędzając w IKE nabywa się prawo do
opisanej ulgi podatkowej, a ustawodawca w razie poświadczenia
nieprawdy przewidział drakońskie kary. Oświadczenie takie ma
zawierać stwierdzenie, że osoba zakładająca IKE:
• nie gromadzi środków na IKE w innej instytucji;
jeśli IKE posiada, musi podać nazwę instytucji i potwierdzić, że
dokona przelewu zgromadzonych tam środków do innego IKE lub
pracowniczego programu emerytalnego, • w roku, w którym
podpisuje umowę, nie wypłaciła pieniędzy z uprzednio posiadanego IKE
do PPE – ustawa zakazuje osobie, która to zrobiła, zakładania w tym
samym roku IKE.
Jeśli osoba osiągnęła wiek 55 lat, ma obowiązek
złożyć deklarację, że nie dokonała w przeszłości wypłaty środków
zgromadzonych na IKE.
Przed złożeniem takiego oświadczenia jedna z 4
instytucji finansowych poinformuje, że w przypadku podania nieprawdy
lub jej zatajenia posiadacz IKE podlega karze grzywny wynoszącej od
prawie 20 000 zł do niemal 8 mln zł lub karze dwóch lat pozbawiania
wolności – sąd może wymierzyć obie te kary równocześnie.
Ponadto osoba, gromadząca oszczędności na więcej
niż jednym IKE, zostanie pozbawiona 75 proc. uzyskanego na każdym z
tych kont dochodu, wypracowanego w wyniku obracania tymi
pieniędzmi.
Co na umowie
Umowa o prowadzenie IKE będzie zawierać szereg
informacji, które będą bardzo przydatne osobie, decydującej się na
jego założenie. Powinna ona zawierać i określać m.in.:
• sposób postępowania instytucji finansowej, gdy
suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego w danym roku przekroczy
maksymalną wysokość wpłat; • zakres, częstotliwość i formę
informowania oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE; •
koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem
IKE. Na umowie znajdują się jednak tylko te informacje, których nie
regulują odrębne przepisy, dotyczące poszczególnych instytucji
prowadzących IKE. Znajdą się one w zależności od instytucji: w
statucie FI, regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych
i rachunku pieniężnego, ogólnych warunkach ubezpieczenia i
regulaminach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych lub w umowie
rachunku bankowego. Przed podpisaniem umowy trzeba zajrzeć do tych
dokumentów, gdyż tam mogą znajdować się dodatkowe informacje
dotyczące tego, co najważniejsze – kosztów i opłat, jakie będą
pobierać instytucje za prowadzenie IKE; • okres wypowiedzenia
umowy; • termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej (do
innego IKE lub PPE) lub zwrotu.
Gdy posiadacz IKE nie dożyje wypłaty
W umowie o prowadzenie IKE osoba oszczędzająca może
wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki
zgromadzone na jej koncie w przypadku śmierci. Wskazanie takie można
w każdej chwili zmienić.
Trzeba pamiętać, że jeśli uczestnik IKE wskaże
kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po jego śmierci i nie
oznaczy ich udziału w tych środkach (lub suma oznaczonych udziałów
nie będzie równać się 100 proc.) – udziały te uważane będą za równe.
PRZYKŁAD Uczestnik IKE wskazał jako osoby
upoważnione do odbioru środków zgromadzonych na jego rachunku w
razie jego śmierci następujące osoby:
• żonę – zapisując jej 80 proc. pieniędzy, •
syna – zapisując mu 15 proc. pieniędzy, • córkę – zapisując
jej 10 proc. pieniędzy.
Taka dyspozycje oznacza, że posiadacz IKE wpisał
swoich uposażonych w taki sposób, iż suma ich udziałów nie jest
równa 100 proc. W takim przypadku w razie jego śmierci każda z
podanych osób będzie miała prawo do 1/3 zgromadzonych środków i
otrzyma po 33,3 proc. zgromadzonego kapitału.
Dodatkowo wskazanie beneficjenta staje się
bezskuteczne, jeżeli zmarł on przed śmiercią oszczędzającego w IKE.
Wtedy udział, przeznaczony dla zmarłego, przypada w równych
częściach pozostałym uposażonym. Jeśli jednak oszczędzający chce,
aby było inaczej, może zadysponować tym udziałem w dowolny sposób.
Kiedy pełna wypłata do kieszeni
Generalna zasada zawarta w ustawie o IKE stanowi,
że nie będzie można (poza wyjątkami) „bezkarnie”, tzn. bez opłacenia
należnego podatku, wypłacić pieniędzy z IKE do 60 roku życia –
dotyczy to kobiet i mężczyzn.
Wypłata środków zgromadzonych na IKE bez opłacenia
podatku będzie następować wyłącznie w ściśle określonych
przypadkach. Stanie się tak:
• na wniosek oszczędzającego – po osiągnięciu przez
niego 60 lat, • na wniosek oszczędzającego – po nabyciu uprawnień
emerytalnych i ukończeniu 55 lat pod warunkiem dokonywania wpłat na
IKE co najmniej w 5 dowolnych latach albo dokonania ponad połowy
wartości wpłat nie później niż 5 lat przed dniem złożenia wniosku o
wypłatę.
WARTO WIEDZIEĆ Ustawa zastrzega, że
osoba, która dokona wypłaty środków zgromadzonych na swoim IKE,
nie może ponownie założyć takiego konta.
Dodatkowo ustawodawca przewidział preferencje dla
osób urodzonych w 1948 r. lub wcześniej. Przewidują one, że:
• wypłata środków zgromadzonych na IKE osobom
urodzonym do końca 1945 r. nastąpi na ich wniosek po spełnieniu
warunku: dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 3 dowolnych latach
albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż 3 lata
przed dniem złożenia wniosku o wypłatę, • oszczędzającym w IKE,
urodzonym od początku 1946 r. do końca 1948 r., będzie można
wypłacić ich pieniądze po osiągnięciu przez nich 60 lat albo nabyciu
wcześniejszych uprawnień emerytalnych oraz spełnieniu warunku
dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 4 dowolnych latach albo
dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 4 lata
przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.
Wypłata z IKE (poza sytuacjami wyjątkowymi) ma być
dokonana w ciągu 14 dni od dnia:
• złożenia przez oszczędzającego wniosku o jej
dokonanie, • złożenia przez osobę uposażoną (beneficjenta)
wniosku o wypłatę; taka osoba musi dodatkowo dostarczyć do
instytucji prowadzącej IKE po zmarłym: jego akt zgonu i dokument
potwierdzający jej tożsamość (w sytuacji gdy zmarły wskazał
beneficjentów) albo prawomocne postanowienia sądu o stwierdzeniu
nabycia spadku i zgodne oświadczenia wszystkich spadkobierców o
sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego, albo
prawomocne postanowienia sądu o dziale spadku i dokumenty
stwierdzające tożsamość spadkobierców.
Przejście do innego IKE lub PPE
Będzie można przenosić zgromadzone na IKE pieniądze
do innych instytucji prowadzących takie konta lub do PPE. Wypłata
taka (wypłata transferowa) będzie przeprowadzana:
• z jednej z 4 instytucji finansowej
prowadzącej IKE do innej, • z instytucji finansowej prowadzącej
IKE do PPE lub odwrotnie, • z IKE zmarłego – na IKE uposażonego
albo do PPE, do którego przystąpi.
Wypłata taka będzie dokonywana (w ciągu 14 dni) na
podstawie dyspozycji oszczędzającego albo osoby uprawnionej.
Chcesz zwrotu – zapłać „Belkę”
Oszczędzającemu na IKE przysługuje prawo do zwrotu
środków zgromadzonych na koncie, przed uzyskaniem odpowiedniego
wieku. Musi się jednak w takiej sytuacji liczyć z określonymi
sankcjami finansowymi.
Pierwsza z nich dotyczy osoby, która będzie chciała
zwrotu pieniędzy ze swojego IKE, ale nie dokonywała wcześniej tam
przelewu z PPE. Wtedy instytucja finansowa prowadząca IKE, zanim
dokona zwrotu kwoty pieniędzy z konta, pomniejszy ją o 19-procentowy
podatek naliczony od dochodu, który wypracowała obracając jej
kapitałem. Ulga, którą zyskiwał posiadacz IKE, polegająca na tym, że
była ona zwolniona z podatku od zysków kapitałowych, zostanie więc
odebrana, a podatek ten będzie naliczony od wszystkich wypracowanych
zysków.
Gdy nie wskażesz uposażonego
W przypadku braku osób wskazanych, środki
zgromadzone na IKE wchodzą do spadku (z wyjątkiem gdy umowa o
prowadzenie IKE została zawarta z zakładem ubezpieczeń, choć
przepisy regulujące taką wypłatę są bardzo podobne do ogólnych).
Przepis ten ma znaczenie fundamentalne, jeśli
chodzi o możliwość szybkiej wypłaty środków po zmarłym posiadaczu
IKE. Procedura wymagana przy wypłacie, jeśli wskazał beneficjentów,
nie jest bowiem pracochłonna i długotrwała (należy dostarczyć
zaledwie dwa dokumenty ). Natomiast możliwość wypłaty środków po
zmarłym, który osób uposażonych nie wskazał, może stać się
uciążliwa. Trzeba dostarczyć instytucji prowadzącej IKE, obok innych
dokumentów, wyrok sądu o nabyciu spadku. Wiąże się to z dodatkowymi
kosztami, stratą czasu i ewentualnymi sporami co do należności.
Wskazanie beneficjentów powoduje maksymalne uproszczenie
wypłaty.
Bardziej dotkliwe konsekwencje zwrotu odczuje
osoba, na której IKE przyjęto wcześniej pieniądze z PPE – czyli
oszczędzający przeniósł swoje środki zgromadzone w PPE do IKE Oprócz
należnego podatku od wypracowanego dochodu, instytucja prowadząca
IKE przekaże do ZUS kwotę w wysokości 30 proc. sumy składek
podstawowych wpłaconych do PPE, czyli składkę wnoszoną tam przez
pracodawcę, stanowiącą zazwyczaj 7 proc. wynagrodzenia pracownika.
Dla takiej osoby oznacza to, że jej kapitał emerytalny zostanie
uszczuplony nie tylko o podatek, ale także o blisko trzecią część
tego, co wniósł za nią w postaci składek pracodawca, w okresie gdy
była ona członkiem PPE. Rozwiązanie to będzie obejmować składki
podstawowe wpłacone do PPE po 1 czerwca 2004 r. – daty wejścia w
życie ustawy o PPE.
Bartosz Marczuk
|
|
|