HOME
PORTFOLIA / TECZKI
BIAŁO-CZERWONA / WHITE-RED
PROTEST TWÓRCÓW
BANK KALENDARZY
BANK WYSTAW
TWÓRCY I PRAWO
O NAS
KONTAKT
aktualizacja: 18.07.2021
  bialo-czerwona
DZIAŁY 
PRASA DONOSI 
STATUS TWÓRCY 
PRAWO AUTORSKIE 
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE 
TWÓRCZE PODATKI 
 
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE - VADEMECUM

  • Słowniczek posiadacza konta emerytalnego
  • Gdzie najlepiej oszczędzać na IKE
  • Jak załozyć IKE
  • IKE - Kiedy korzystamy, a kiedy stracimy zwolnienie podatkowe
  • Jak oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym
  •  Więcej o IKE w linkach Gazety Prawnej na stronie PRASA DONOSI

    Gazeta Prawna, 27-29 sierpnia 2004

    SŁOWNICZEK POSIADACZA KONTA EMERYTALNEGO


    Bank - bank krajowy w rozumieniu ustawy Prawo bankowe.

    Fundusz inwestycyjny - fundusz inwestycyjny otwarty lub specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych.

    IKE - indywidualne konto emerytalne, czyli wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, wyodrębniony rachunek papierów wartościowych i rachunek pieniężny służący do jego obsługi w podmiocie prowadzącym działalność maklerską lub wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, wyodrębniony rachunek bankowy w banku, prowadzone na zasadach określonych ustawą, a w zakresie w niej nieuregulowanym ? na zasadach określonych w przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów.

    Instytucja finansowa - fundusz inwestycyjny, podmiot prowadzący działalność maklerską, zakład ubezpieczeń, bank, prowadzące IKE.

    Osoby uprawnione - osoby wskazane przez oszczędzającego w umowie o IKE, które otrzymają środki z IKE w przypadku jego śmierci oraz spadkobiercy oszczędzającego.

    Podmiot prowadzący działalność maklerską ? dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską w rozumieniu ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

    Program emerytalny - pracowniczy program emerytalny w rozumieniu ustawy o pracowniczych programach emerytalnych.

    Wpłata - wniesienie środków pieniężnych dokonywane przez oszczędzającego na IKE i przekazanie pożytków z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.

    Wypłata - wypłata środków zgromadzonych na IKE dokonywana na rzecz: oszczędzającego, po spełnieniu warunków określonych w umowie IKE (okres oszczędzania, wiek), albo osobom uprawnionym, w przypadku śmierci oszczędzającego (dochód zawsze zwolniony z podatku Belki).

    Wypłata transferowa - przeniesienie środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do innej instytucji finansowej w przeniesienie środków zgromadzonych na IKE z IKE zmarłego na IKE osoby uprawnionej lub do programu emerytalnego, do którego uprawniony przystąpił w jednoczesne odkupienie jednostek uczestnictwa w jednym funduszu inwestycyjnym i nabycie jednostek uczestnictwa w innym funduszu inwestycyjnym zarządzanym przez to samo towarzystwo za środki pieniężne uzyskane z odkupienia jednostek uczestnictwa (konwersja), pod warunkiem że jednostki odkupywane, jak i nabywane są rejestrowane na IKE oszczędzającego w przeniesienie środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do programu emerytalnego, do którego przystąpił oszczędzający w przeniesienie środków z programu emerytalnego na IKE, w przypadkach określonych w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych.

    Zakład ubezpieczeń - towarzystwo ubezpieczeń na życie prowadzące działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń określonych w dziale l grupa 3 załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej (ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym).

    Zwrot - wycofanie środków zgromadzonych na IKE, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty bądź wypłaty transferowej (z koniecznością zapłaty podatku od dochodu).

    Zbigniew Biskupski

    CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"

    DO GÓRY

    GP 27-29 sierpnia 2004 r


    Gdzie najlepiej oszczedzać: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie?

    Ani na pierwsze, ani na drugie pytanie nie ma odpowiedzi jednoznacznej. IKE zwalnia co prawda z podatku Belki, ale ceną za to jest mała elastyczność takiej lokaty – wycofanie jej przed osiągnięciem wieku emerytalnego powoduje konieczność zapłacenia podatku, a w wielu przypadkach poniesienia dodatkowych kosztów umownych na rzecz instytucji prowadzącej IKE. Natomiast jeśli mimo wszystko zdecydujemy się na założenie IKE i cierpliwe dotrwanie do kresu oszczędzania zakończonego wypłatą emerytalnego kapitału z odsetkami, najpierw musimy wybrać jedną z czterech grup instytucji, w jakiej chcemy mieć IKE: bank, TFI, towarzystwo ubezpieczeniowe, biuro maklerskie – a dopiero potem zdecydować się na konkretną firmę.


    Wyboru grupy finansowej nie da się zaś dokonać na podstawie jednego kryterium ułatwiającego porównanie. Jeśli bowiem kierować się kryterium bezpieczeństwa, pierwsze miejsce w rankingu zajmą banki. One jednak uplasują się na ostatnim miejscu, gdy przyjmiemy za kryterium poziom maksymalnego możliwego do osiągnięcia zysku itd. itp.

    Generalnie można powiedzieć, że przy wyborze rodzaju instytucji oferującej nam poprowadzenie IKE powinniśmy kierować się takimi samymi indywidualnymi preferencjami, jak przy wyborze formy oszczędzania w każdej innej formie. Jeśli więc stawiamy wyłącznie na bezpieczeństwo zgromadzonych środków, partnera do podpisania umowy IKE powinniśmy szukać w banku lub w towarzystwie ubezpieczeń na życie. Gdy liczymy na wysokie zyski za cenę ryzyka, wybór powinien paść na biuro maklerskie. A gdy chcemy połączyć oba te elementy, optymalnym rozwiązaniem jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

    GP RADZI
    Jeśli przy wyborze instytucji, w której chcemy założyć IKE, stawiamy wyłącznie na bezpieczeństwo zgromadzonych środków, partnera do podpisania umowy powinniśmy szukać w banku lub w towarzystwie ubezpieczeń na życie. Gdy liczymy na wysokie zyski za cenę ryzyka, wybór powinien paść na biuro maklerskie. A gdy chcemy połączyć oba te elementy, optymalnym rozwiązaniem jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

    Gdzie najlepiej oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym

    Przy wyborze jednej z czterech grup instytucji finansowych, w których możemy oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym, powinniśmy kierować się przynajmniej kilkoma kryteriami, choć jaka jest ich hierarchia ważności pozostanie kwestią subiektywną. Najważniejsze to: wygoda oszczędzania, bezpieczeństwo ulokowanych środków, elastyczność (rozumiana jako możliwość zmiany sposobu oszczędzania możliwie bezkosztowo i bez zbyt dużych formalności) oraz zyskowność, czyli możliwy do osiągnięcia, choćby formalnie, poziom zysków z oszczędności.

    Jak już zaznaczyłem, hierarchia ważności tych celów zależy od osobistych preferencji każdego oszczędzającego. Jednocześnie jednak każdy z nich jest w mniejszym lub w większym stopniu do osiągnięcia w każdej z czterech możliwych instytucji finansowych. Choć więc ogólne zasady gromadzenia oszczędności na IKE są takie same, niezależnie od tego, czy lokujemy je w banku czy inwestujemy na giełdzie, specyfika działalności każdej z czterech grup instytucji finansowych sprawia, że każdy z tych celów można w konkretnej instytucji osiągnąć w mniejszym lub większym stopniu. Dlatego omawiając teraz cztery podstawowe warianty IKE, skoncentruję się na uwypukleniu kwestii, w jakim zakresie każde z wymienionych wcześniej kryteriów da się w danej grupie instytucji osiągnąć.

    IKE w banku

    Dla osób, które cenią proste reguły i przywiązują dużą wagę bezpieczeństwa, najlepszym rozwiązaniem będzie podpisanie umowy o prowadzenie IKE z bankiem. Bank zawiera umowę o prowadzenie IKE w formie rachunku oszczędnościowego, zgodnie z zasadami określonymi w prawie bankowym. Takie konto emerytalne będzie więc przypominało lokatę terminową, a ściślej lokatę prowadzoną na zasadzie systematycznego oszczędzania.

    Jedyne, co różni lokatę bankową w formie IKE od standardowych lokat bankowych, to gwarancja, że w przypadku wypłaty transferowej albo zwrotu środków zgromadzonych na IKE bank przekazuje zgromadzone oszczędności wraz z należnym na dzień wypłaty transferowej albo zwrotu oprocentowaniem naliczonym według zasad, jakie obowiązywałyby w przypadku kontynuacji umowy o prowadzenie IKE, a nie zerwania lokaty terminowej.

    W przypadku założenia IKE w banku mamy gwarancję uzyskania zysków, jak przy każdej innej lokacie terminowej, ale z pewnością zyski te nie będą się zaliczały do rekordowych. Ponadto jeśli nie będziemy zadowoleni z osiąganych rezultatów, to by coś zmienić, będziemy musieli dokonać wypłaty transferowej, a więc założyć nowe IKE w innej firmie. I to nawet wtedy, gdy będzie to bank, trzeba mieć na względzie, że na konto emerytalne nie możemy „przerobić” dotychczas posiadanej lokaty, nawet gdy jest ona w formie rachunku systematycznego oszczędzania.

    Plusy

    1. Największe bezpieczeństwo zgromadzonych środków i pewność zysku.
    2. Największa wygoda oszczędzania.

    Minusy

    1. Najniższa z możliwych (teoretycznie) do osiągnięcia stopa zysku.
    2. Niska elastyczność (możliwość zmiany strategii inwestowania tylko przez wypłatę transferową, a więc założenie innego IKE i przeniesienie tam oszczędności.

    IKE na giełdzie

    Na drugim biegunie co do prostoty prowadzenia konta oraz pewności zysku (ryzyka inwestycyjnego) jest konto emerytalne, które można zlecić do prowadzenia w biurze maklerskim.

    Umowy IKE przewidują lokowanie środków w dopuszczone do publicznego obrotu papiery wartościowe, z wyłączeniem papierów wartościowych, o których mowa w prawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a więc w: akcje, prawa do akcji, warianty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego. Również w zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych, z wyjątkiem praw pochodnych, a w szczególności kontraktów terminowych i opcji.

    Umowy IKE mogą dopuszczać możliwość składania zleceń mających za przedmiot papiery wartościowe, których cena zależy od ceny papierów wartościowych zapisanych na IKE oszczędzającego, wyłącznie w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego i pod warunkiem że są one przedmiotem obrotu na rynku regulowanym.

    Oszczędzający może gromadzić środki na IKE w ramach umowy o świadczenie usług brokerskich oraz prowadzenie rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego, służącego do jego obsługi, zawartej przed dniem podpisania umowy o prowadzenie IKE, pod warunkiem że środki gromadzone na IKE są odrębnie ewidencjonowane.

    Plusy

    1. Najwyższa z możliwych (teoretycznie) do osiągnięcia stopa zysku.
    2. Duża elastyczność, w tym możliwość zaadaptowania dla celów IKE posiadanego dotychczas rachunku.

    Minusy

    1. Najmniejsza wygoda oszczędzania (konieczność śledzenia giełdy itp.).
    3. Najmniejsza pewność zysków (największe ryzyko inwestowania).

    IKE w towarzystwie ubezpieczeniowym

    Umowę o prowadzenie indywidualnego konta emerytalnego można także zawrzeć w jednym z towarzystw ubezpieczeniowych. Musi to być jednak towarzystwo ubezpieczeń na życie (a nie majątkowych), a na dodatek środki te muszą być lokowane w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oczywiście, jak w przypadku każdej polisy, towarzystwo ubezpieczeniowe poza pomnażaniem środków gwarantuje ubezpieczonemu wypłatę odszkodowania w sytuacji, gdy dojdzie do nieszczęśliwego wypadku, a uposażonym przez niego, gdy umrze w trakcie trwania umowy. Jednak koszty obsługi ryzyk ubezpieczeniowych muszą być pokrywane z innych środków niż wpłaty do IKE.

    Bowiem zakład ubezpieczeń nie może pokrywać kosztów ochrony ubezpieczeniowej z części składki ubezpieczeniowej, stanowiącej wpłatę na IKE. Z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego zakład ubezpieczeń pobiera wyłącznie koszty związane z realizacją nabywania lub zbywania aktywów funduszu, stanowiące równowartość opłat ponoszonych na rzecz osób trzecich, z których pośrednictwa zakład ubezpieczeń jest obowiązany korzystać na mocy odrębnych przepisów, i opłatę z tytułu zarządzania ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

    Ponadto na specyfikę oszczędzania w ramach IKE w towarzystwie ubezpieczeniowym składają się dwie inne okoliczności, korzystne dla przyszłego emeryta. Po pierwsze, oszczędzający może gromadzić środki na IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym gromadzonym w ramach umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, zawartej przed dniem podpisania umowy o prowadzenie IKE, pod warunkiem że środki gromadzone na IKE są odrębnie ewidencjonowane, a zakład ubezpieczeń gwarantuje możliwość dokonania wypłaty transferowej środków zgromadzonych na IKE do innej instytucji finansowej.

    Po drugie, po dokonaniu wypłaty transferowej strony umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, w ramach której było prowadzone IKE, mogą kontynuować tę umowę na zasadach w niej określonych, bowiem dokonanie wypłaty transferowej nie może stanowić podstawy do wypowiedzenia przez zakład ubezpieczeń umowy ubezpieczenia na życie.

    Gdy zaś zdecydujemy się na przetransferowanie wcześniejszych oszczędności zgromadzonych na IKE prowadzonym w innej instytucji do zakładu ubezpieczeń, środki transferowane zasilają w całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.

    W przypadku gdy środki oszczędzającego na IKE są gromadzone w więcej niż jednym ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, zakład ubezpieczeń ma obowiązek wyodrębniania informacji o łącznej wartości wszystkich jednostek uczestnictwa posiadanych w zakładzie ubezpieczeń, nabytych z tytułu wpłat na IKE.

    IKE w funduszach inwestycyjnych

    Największe możliwości elastycznego systematycznego oszczędzania wiążą się z funduszami inwestycyjnymi. W większości przypadków sam oszczędzający ma prawo wyboru strategii inwestowania, czyli może określić, jaki poziom ryzyka skłonny jest zaakceptować, by próbować osiągnąć odpowiednio wyższe zyski. Jak bowiem wiadomo, fundusz inwestujący głównie w obligacje daje dużą pewność zysku, ale niewiele wyższego od lokaty bankowej. Z kolei fundusz inwestujący głównie w akcje daje szansę wyższych zysków, ale równie dobrze mogą to być straty. Zamiast zarobić choćby niewielkie pieniądze, możemy nawet nadwerężyć kapitał.

    Wszystkie te atrybuty systematycznego oszczędzania za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych odnoszą się także do lokowania środków w formie IKE.

    Można zresztą przewidzieć, że IKE w tej formie będą się cieszyły na rynku największą popularnością. Tym bardziej że ustawodawca zadbał o nadanie im wyjątkowo dużej elastyczności. Po pierwsze więc oszczędzający może zawierać umowy o prowadzenie IKE z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, z jedynym zastrzeżeniem, że łączna suma wpłat do funduszy w roku kalendarzowym nie przekroczy kwot rocznych limitów.

    W przypadku połączenia funduszy inwestycyjnych, fundusz przejmujący fundusz inwestycyjny, w którym oszczędzający gromadził środki na IKE, powiadamia oszczędzającego, w formie określonej w umowie o prowadzenie IKE, w terminie 14 dni od dnia dokonania połączenia o zajściu tego zdarzenia oraz o liczbie jednostek uczestnictwa przydzielonych oszczędzającemu i o ich wartości.

    Po drugie, oszczędzający może dokonać konwersji jednostek uczestnictwa funduszu na jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych prowadzących IKE zarządzanych przez to samo towarzystwo.

    W efekcie osoby zawierające umowy o prowadzenie IKE w towarzystwie funduszy inwestycyjnych będą miały duże bogactwo produktów, różniących się nie tylko strategią zarządzania ryzykiem inwestycyjnym, ale i zakresem udziału oszczędzającego w bieżącym zarządzaniu środkami.

    Tak więc zgodnie z wolą oszczędzającego środki wpłacane na IKE będą mogły być lokowane w jednym konkretnym funduszu, w kilku wybranych albo inwestowane za pośrednictwem specjalnie konstruowanych portfeli inwestycyjnych, zróżnicowanych pod względem poziomu ryzyka inwestycyjnego. Na dodatek oszczędzający będzie mógł swobodnie przesuwać oszczędności w ramach TFI, bez konieczności wypłaty transferowej. Inna rzecz, że towarzystwa mogą tę swobodę ograniczyć przez ustanawianie wysokich umownych opłat za tego rodzaju operacje.

    Plusy

    1. Możliwość osiągnięcia dużych zysków. Przy akceptacji wysokiego poziomu ryzyka, porównywalnych z IKE w biurze maklerskim.
    2. Największa wśród wszystkich czterech grup instytucji finansowych elastyczność w przemieszczaniu środków, wybieraniu strategii inwestowania, włącznie z opcją „niewtrącania” się jak przy IKE w banku.

    Minusy

    1. Możliwość stosowania przez TFI opłat umownych za przemieszczanie oszczędności w różnej formie.
    2. Średnia (większa niż w banku, mniejsza niż na giełdzie) możliwość osiągnięcia maksymalnie dużych zysków z oszczędzania.

    Zbigniew Biskupski

    CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"

    DO GÓRY

    GP 27-29 sierpnia 2004 r

    Jak założyć indywidualne konto emerytalne

    Jak już zaznaczyłem, jeśli tylko jesteśmy przekonani do sensu założenia IKE, w pierwszej kolejności powinniśmy dokonać wyboru grupy instytucji, w której zdecydujemy się szukać konkretnej firmy do podpisania umowy. Kierujemy się przy tym głównie preferencjami co do poziomu akceptowanego ryzyka oraz własnej aktywności w zarządzaniu środkami zgromadzonymi na takim koncie.

    Gdy już dokonamy takiego wyboru, przystępujemy do podpisania umowy o prowadzenie IKE. Nim jednak złożymy podpis na samej umowie, musimy dopełnić kilku czynności formalnych.

    Najpierw składamy oświadczenia

    Przede wszystkim przed zawarciem umowy o prowadzenie IKE powinniśmy złożyć oświadczenie, że nie gromadzimy już środków na IKE prowadzonym przez inną instytucję finansową oraz że w danym roku kalendarzowym nie dokonaliśmy wypłaty transferowej z uprzednio posiadanego IKE do programu emerytalnego. Jeśli zaś osiągnęliśmy w momencie podpisywania umowy wiek 55 lat, w oświadczeniu dodatkowo potwierdzamy, że nie dokonaliśmy w przeszłości wypłaty środków zgromadzonych na IKE.

    Natomiast gdy będziemy zawierali nową umowę o IKE, by tam przetransferować wcześniej zgromadzone środki (a jednocześnie zlikwidować poprzednie konto), musimy złożyć oświadczenie, że dokonamy wypłaty transferowej i podać nazwę instytucji, w której posiadamy IKE.

    Instytucja finansowa odbierająca takie oświadczenia jest obowiązana nas pouczyć, że w przypadku podania nieprawdy lub zatajenia prawdy podlegamy odpowiedzialności przewidzianej w art. 56 ustawy z dnia 10 września 1999 r.

    – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. nr 83, poz. 930 z późn. zm.) oraz że w przypadku gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym IKE, dochody uzyskane z tytułu gromadzenia oszczędności na wszystkich IKE podlegają opodatkowaniu, w trybie i na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli aktualnie według stawki podatku w wysokości 75 proc.

    W powyższym oświadczeniu potwierdzamy więc (podpisem), że zostaliśmy pouczeni o konsekwencjach gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym IKE oraz podpisania umowy o prowadzenie IKE w roku kalendarzowym, w którym dokonaliśmy wypłaty transferowej z uprzednio posiadanego IKE do programu emerytalnego.

    Wybieramy i wskazujemy osobę uprawnioną

    W umowie o prowadzenie IKE możemy wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKE w przypadku naszej śmierci. Dyspozycja taka może być zresztą w każdym czasie zmieniona.

    Jeżeli wskażemy kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po śmierci, a nie oznaczymy ich udziału w tych środkach lub suma oznaczonych udziałów nie jest równa 1, uważa się, że udziały tych osób są równe.

    Warto przy tym wiedzieć, że wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania środków po śmierci oszczędzającego staje się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed śmiercią oszczędzającego. W takim przypadku udział, który był przeznaczony dla zmarłego, przypada w częściach równych pozostałym osobom wskazanym, chyba że oszczędzający zadysponuje tym udziałem w inny sposób.

    W przypadku braku osób wskazanych przez oszczędzającego środki zgromadzone na IKE wchodzą do spadku, z wyjątkiem gdy umowa o prowadzenie IKE została zawarta z zakładem ubezpieczeń.

    Zapoznajemy się z ogólnymi zasadami prowadzenia konta

    Indywidualne konta emerytalne podlegają takim samym ogólnym regułom prowadzenia rachunków, jakie dotyczą standardowych produktów finansowych oferowanych przez instytucję z określonej grupy. Poza więc specyficznymi regulacjami dotyczącymi tylko IKE – i mającymi zastosowanie niezależnie od tego, czy IKE założymy w banku czy na giełdzie – będziemy musieli stosować się do reguł, które zawarte są: w statucie funduszu inwestycyjnego – w przypadku gdy umowę o prowadzenie IKE zawrzemy z funduszem inwestycyjnym, regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego – w przypadku gdy stroną umowy IKE będzie ostatecznie podmiot prowadzący działalność maklerską, w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz regulaminie ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych – w przypadku zakładu ubezpieczeń lub umowie rachunku bankowego – w przypadku banku.
    Z tymi dokumentami powinniśmy więc się zapoznać, gdyż będą one załącznikami do umowy IKE (lub umowa IKE będzie do nich odsyłać).

    Zapoznajemy się z opłatami

    Musimy też mieć na względzie, że konieczność zapłacenia podatku to nie jedyna sankcja, która może nam grozić w przypadku, gdy nie dotrwamy do końca umowy. Mogą to być różne opłaty, do ustanowienia których instytucje prowadzące IKE mają ustawowe prawo. I tak umowa zawarta z instytucją finansową może ustanawiać termin, nie dłuższy niż 12 miesięcy, licząc od dnia zawarcia umowy, w którym dokonanie wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu wiąże się z koniecznością poniesienia przez oszczędzającego dodatkowej opłaty, której wysokość instytucja finansowa określi w umowie. W przypadku gdy będziemy dokonywać wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu przed upływem tego terminu instytucja finansowa ma prawo do potrącenia dodatkowej opłaty z wypłacanych, transferowanych lub zwracanych środków zgromadzonych na IKE.

    Warto przy tym pamiętać, że zasad tych nie stosuje się w przypadku konwersji.

    Podpisujemy umowę

    IKE jest prowadzone na podstawie pisemnej umowy, którą zawrzemy z bankiem, funduszem inwestycyjnym, biurem maklerskim lub towarzystwem ubezpieczeń na życie. W zależności od tego, z której kategorii instytucji finansowych będzie to firma, treści tej umowy mogą się w pewnej części różnić.

    Jednak umowa o prowadzenie IKE określa w szczególności:

    • oznaczenie IKE umożliwiające jego identyfikację,
    • sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków gromadzonych na IKE,
    • sposób postępowania instytucji finansowej w przypadku, gdy suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego w danym roku kalendarzowym przekroczy maksymalną wysokość wpłat,
    • zakres, częstotliwość i formę informowania oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE,
    • koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem IKE,
    • okres wypowiedzenia umowy,
    • termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,
    • sposób postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.

    W przypadku podpisania umowy o prowadzenie IKE z zakładem ubezpieczeń, umowa ta zawiera ponadto:

    • określenie zasad, na jakich zakład ubezpieczeń wyodrębnia z płaconej składki część przeznaczoną na rachunek IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym oraz wskazuje cel, na który przeznaczona jest pozostała część składki ubezpieczeniowej;
    • określenie, jaka część składki jest potrącana na ten cel i nie jest przekazywana na rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.

    Otrzymujemy potwierdzenie zawarcia umowy

    Instytucja finansowa, w której dokonamy opisanych wyżej czynności i w końcu zawrzemy umowę, musi nam wydać potwierdzenie zawarcia umowy o prowadzenie IKE.

    Potwierdzenie to powinno zawierać dane osobowe oszczędzającego oraz nazwę instytucji finansowej, z którą oszczędzający zawarł umowę. A w przypadku, gdy zawieramy nową umowę i zadeklarowaliśmy dokonanie wypłaty transferowej z poprzedniego IKE, także numer rachunku, na który mamy dokonać wypłaty transferowej.

    GP RADZI
    Nim przystąpimy do podpisania umowy o prowadzenie IKE, powinniśmy zapoznać się z ogólnymi warunkami, na jakich prowadzone są konta danego rodzaju oraz z opłatami, jakie pobierze ta instytucja, gdy przed terminem wycofamy oszczędności.

    Zbigniew Biskupski

    CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"

    DO GÓRY

    Gazeta Prawna 27-29 sierpnia 2004 r

    IKE - Kiedy korzystamy, a kiedy stracimy zwolnienie podatkowe

    Największą korzyścią z lokowania oszczędności na indywidualnym koncie emerytalnym, poza zgromadzeniem środków, które będą bardzo przydatne w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej, jest zwolnienie z podatku od dochodów odsetkowych, tzw. podatku Belki. By skorzystać z takiego zwolnienia z podatku trzeba jednak spełnić warunki określone w umowie o IKE. Mało tego, w pewnych przypadkach nie tylko możemy utracić takie zwolnienie, ale i możemy narazić się na konieczność zapłacenia podatku w wysokości 75 proc. dochodu.

    W rezultacie mamy do czynienia z trzema sytuacjami podatkowymi, które poniżej przedstawiam.

    Nie zapłacimy podatku

    Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 58a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są dochody z tytułu oszczędzania na indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, uzyskane w związku zgromadzeniem i wypłatą środków przez oszczędzającego, wypłatą środków dokonaną na rzecz osób uprawnionych do tych środków po śmierci oszczędzającego, wypłatą transferową. Z tym że zwolnienie nie ma zastosowania w przypadku, gdy oszczędzający gromadził oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, chyba że przepisy te przewidują taką możliwość.

    Skorzystamy więc na pewno ze zwolnienia, gdy na podstawie pisemnej umowy o prowadzenie IKE jednocześnie gromadzić będziemy oszczędności tylko na jednym IKE.

    Od reguły tej są wyjątki. I tak możemy zawierać umowy o prowadzenie IKE z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, ale pod warunkiem że łączna kwota wpłat nie przekracza limitu rocznego.

    Możemy też, posiadając już IKE, zawrzeć umowę o prowadzenie kolejnego IKE, ale pod warunkiem że na to nowe konto przelejemy środki zgromadzone na poprzednim. Taka operacja określana jest mianem wypłaty transferowej. Jeśli jej dokonamy i zlikwidujemy stare IKE, także nie tracimy zwolnienia z podatku dochodowego. Podobnie zresztą może być, gdy instytucja prowadząca nasze dotychczasowe IKE znajdzie się w stanie upadłości lub zostanie jej cofnięte uprawnienie do prowadzenia IKE. Wówczas także możemy dokonać wypłaty transferowej, a wcześniej przez pewien czas być posiadaczem dwóch IKE i nie utracimy prawa do zwolnienia podatkowego.

    Zapłacimy 19 proc. podatku

    Jeśli jednak będziemy oszczędzali wyłącznie na jednym IKE, ale nie dotrzymamy warunków umowy (oszczędzanie przez 3-5 lat, osiągnięcie odpowiedniego wieku), a w związku z tym wykonamy operację, która określana jest mianem zwrotu, będziemy musieli zapłacić podatek Belki.

    Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu oszczędzającego na indywidualnym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu środków zgromadzonych na tym koncie należy zapłacić 19-proc. podatek od dochodu.

    Dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą wartość środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym a sumą wpłat na indywidualne konto emerytalne. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.

    Dochodem jest więc tylko zysk (o ile taki wystąpi).

    PRZYKŁAD:

    Oszczędzający przez dwa lata wpłacił na IKE prowadzone przez fundusz inwestycyjny 7 tys. zł. W tym czasie fundusz osiągnął dochód w wysokości 375 zł. Oszczędzający zrezygnował z prowadzenia rachunku i uzyskał zwrot. Jeśli zwrot równy będzie 7375 zł, zapłaci podatek w wysokości 71,25 zł. Jeśli jednak fundusz ma zagwarantowaną w umowie opłatę z tytuły wypowiedzenia umowy w wysokości 10 proc. wniesionego kapitału, wypłaci oszczędzającemu 6675 zł. Dochód więc nie wystąpi i podatku nie będzie.

    Zapłacimy 75 proc. podatku

    Jeśli okaże się jednak, że w trakcie oszczędzania lokowaliśmy pieniądze na więcej niż jednym IKE, zapłacimy podatek w wysokości 75 proc. dochodu. I to od obu (lub więcej) IKE, a nie tylko od nadwyżki ponad jedno IKE. Stanie się tak także wtedy, gdy dotrzymamy warunków umowy, a więc środki z IKE będą miały charakter wypłaty a nie zwrotu. Oznacza to, że utracimy prawo do zwolnienia, a ponadto objęci zostaniemy podatkiem sankcyjnym.

    Wynika to z art. 30 ust. 1 pkt 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tytułu gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, należy zapłacić podatek zryczałtowany w wysokości 75 proc. uzyskanego dochodu na każdym indywidualnym koncie emerytalnym.

    Także w tym przypadku dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą wartość środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym a sumą wpłat na indywidualne konto emerytalne. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Jeśli więc dochód nie wystąpi (nie osiągniemy żadnych zysków z ulokowanego kapitału), podatek nie wystąpi, a instytucje finansowe prowadzące IKE zwrócą nam sumę wniesionych oszczędności, ewentualnie pomniejszoną o należne jej opłaty umowne.

    ...Gdy zbankrutuje bank

    Jeśli zbankrutuje bank, który prowadzi IKE, nastąpi wypłata transferowa, o ile oszczędzający podpisze umowę z inną instytucją finansową o prowadzenie IKE.

    W przypadku ogłoszenia upadłości albo nawet ogłoszenia ostatecznej decyzji organu nadzoru o cofnięciu zezwolenia instytucja ta lub syndyk są obowiązane, w terminie 30 dni od dnia wystąpienia zdarzenia, powiadomić o tym oszczędzającego.

    W terminie 45 dni od dnia otrzymania powiadomienia posiadacz IKE powinien zawrzeć umowę o prowadzenie IKE z inną instytucją finansową i dostarczyć potwierdzenia zawarcia umowy instytucji dotychczas prowadzącej IKE oszczędzającego lub syndykowi. Wówczas ta instytucja, syndyk, syndyk lub Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny czy lub Bankowy Fundusz Gwarancyjny w przypadku zaspokajania roszczeń z umów IKE są obowiązani do dokonania wypłaty transferowej środków przyznanych oszczędzającemu w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym na IKE wskazane w potwierdzeniu zawarcia umowy.

    Gdy oszczędzający nie dotrzyma tego terminu, traci prawo do wypłaty transferowej. Wówczas następuje zwrot środków (z pobraniem podatku) i zastosowanie mają standardowe zasady zaspokajania roszczeń (np. z IKE prowadzonego w banku do równowartości 1 tys. euro w 100 proc., a powyżej w 90 proc., nie więcej niż do równowartości 22,5 tys. euro).

    Zbigniew Biskupski

    CZYTAJ z artykułu GP "Indywidualne konta emerytalne: bank, fundusz, giełda czy ubezpieczenie"

    Więcej artykułów tego autora ...
    DO GÓRY
    Jak oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym

    Już od 1 września będzie można założyć indywidualne konto emerytalne (IKE), służące do gromadzenia dodatkowych oszczędności na starość. Poniżej opisujemy, kto będzie mógł je założyć, w jakiej instytucji, jakie będą przywileje i obowiązki z tym związane, do kiedy będzie trzeba oszczędzać na IKE i w jakim wieku będzie można wycofać z niego środki.


    W nowym systemie emerytalnym wysokość emerytury ma ściśle zależeć od zgromadzonego na ten cel kapitału. Jak przekonują eksperci, aby przyszła emerytura nie odbiegała znacznie od wynagrodzenia otrzymywanego z pracy, trzeba dodatkowo oszczędzać w III filarze. Aby zachęcić do tego Polaków, uchwalono ustawę o IKE, która będzie obowiązywać od 1 września br.

    Dla kogo takie konto

    Prawo do wpłat na IKE będzie miała osoba fizyczna, która ma tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium RP. Oznacza to, że miejscem zamieszkania tej osoby jest Polska i tutaj podlega ona obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

    Dodatkowym warunkiem, uprawniającym do założenia IKE, jest ukończenie 16 lat. Osoby małoletnie też będą mogły dokonywać wpłat na takie konto, ale tylko w tym roku, w którym uzyskały dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Nie będą więc mogły wpłacać tam pieniędzy np. osoby 17-letnie, które dorabiają sobie roznoszeniem ulotek na podstawie podpisanej umowy-zlecenia.

    Za oszczędzanie – ulga od „Belki”

    Właściciele IKE zostaną zwolnieni z 19-procentowego podatku od zysków – popularnego podatku Belki. Zwolnienie to będzie dotyczyć zysków z oszczędzania na IKE, wypłaty tych środków przez właściciela po osiągnięciu przez niego określonego wieku, ich wypłaty na rzecz osób, które zmarły właściciel IKE wskaże jako uposażone, a także z tytułu przekazania tych pieniędzy do innego IKE lub PPE. Jednak warunkiem koniecznym do uzyskania takiej ulgi jest to, że oszczędzający będzie gromadził oszczędności tylko na jednym IKE.

    Ile można wpłacić

    Ustawodawca wprowadził określony limit kwoty, jaką można rocznie wpłacić do IKE. To właśnie od niej nie będzie pobierany podatek. Wynosi on tyle, ile kwota odpowiadająca 150 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok (z ustawy budżetowej lub prowizorium budżetowym). Oznacza to, że do IKE będzie można w najbliższym czasie wpłacać około 300 zł miesięcznie. W tym roku będzie to kwota 3435 zł.

    WARTO WIEDZIEĆ
    W tym roku, mimo że ustawa o IKE wejdzie w życie od września, będzie można do założonego konta wpłacić całą, limitowaną kwotę, wynoszącą 3435 zł.

    Po przekroczeniu tej kwoty instytucja prowadząca IKE będzie zobowiązana do przekazania oszczędzającemu nadpłaty w sposób określony w umowie o prowadzenie IKE.

    Gdzie do IKE

    IKE będzie można założyć w 4 instytucjach finansowych. Będą to:

    • fundusze inwestycyjne (FI),
    • instytucje prowadzące działalność maklerską o świadczenie usług brokerskich i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego, służącego do jego obsługi, np. domy maklerskie,
    • zakłady ubezpieczeń – IKE będzie można prowadzić w nich w formie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
    • banki – tutaj IKE prowadzone będzie w formie rachunku bankowego.

    Osoba, wybierając daną instytucję oferującą IKE, nie musi decydować się na nią raz na zawsze – będzie jej przysługiwać prawo do zmiany. Te osoby, które już teraz mają umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, będą mogły kontynuować wykupioną przez siebie polisę w ramach IKE.

    Na emeryturę w funduszu inwestycyjnym

    Dla osób decydujących się założyć swoje IKE w FI szczególnie ważne jest to, że będą miały możliwość zawarcia umowy o prowadzenie takiego konta z różnymi funduszami inwestycyjnymi (zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych). Oczywiście, łączna suma wpłat do wszystkich funduszy w danym roku nie może przekroczyć opisanej wyżej kwoty granicznej (1,5 wynagrodzenia). W zależności więc od własnych upodobań, wieku, oczekiwań co do poziomu ryzyka w stosunku do ewentualnego zysku, będzie można samemu obrać określoną strategię inwestycyjną przez samodzielny wybór tzw. portfela inwestycyjnego. Można więc będzie samemu zdecydować, czy chce się powierzać swoje pieniądze FI, który większość środków przeznacza na inwestycje w akcje, czy takiemu, który inwestuje w obligacje lub nieruchomości albo walutę.

    Kolejnym przepisem zawartym w ustawie o IKE, zapewniającym możliwość prowadzenia własnej polityki inwestycyjnej, jest przewidziana tzw. konwersja jednostek uczestnictwa funduszu, które ma posiadacz IKE. Oznacza to, że będzie on mógł dokonywać zamiany jednostek uczestnictwa danego FI na inne, zarządzane przez to samo towarzystwo.

    Konto u maklera

    Następny rodzaj umowy o prowadzenie IKE przewiduje lokowanie środków jego uczestnika we wszystkie dopuszczone do publicznego obrotu papiery wartościowe, z wyłączeniem kontraktów terminowych i opcji (wyjątek, gdy transakcja zawarta jest w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego, pod warunkiem że jest ona przedmiotem obrotu na rynku regulowanym).

    WARTO WIEDZIEĆ
    Generalna zasada, co do której zgadzają się eksperci od inwestowania, mówi o tym, że im bliżej jest daty, w której chcemy wypłacić pieniądze z danej lokaty na rynku kapitałowym, tym lepiej jest angażować swoje pieniądze w bezpieczniejsze instrumenty finansowe, takie jak obligacje, bony skarbowe, lokaty bankowe lub nieruchomości. Im jednak dalej do daty wypłaty gromadzonych środków, tym większe ryzyko może ponosić oszczędzający, nie zważając na chwilowe wahania koniunktury. Doświadczenie uczy, że w długiej perspektywie czasu wyższy zysk przynosi inwestowanie na rynku akcji niż w instrumentach bezpiecznych.

    Należy zaznaczyć, że taka forma prowadzenia IKE jest adresowana do osób, które znają się choć trochę na rynku kapitałowym i w związku z tym decydują się w pełni samodzielnie prowadzić swoją politykę inwestycyjną. W praktyce bowiem będzie się to odbywać w ten sposób, że osoba, która założy takie IKE, sama będzie kupować papiery wartościowe i decydować o wyborze poszczególnych lokat, oczekując określonego zysku, ale równocześnie biorąc na siebie całe ryzyko z tytułu podejmowanych decyzji.

    Polisa w zakładzie ubezpieczeń

    Kolejną propozycją dla osób, które chcą założyć IKE, jest nabycie w zakładzie ubezpieczeń ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Przed podjęciem decyzji o założeniu IKE w takiej formie należy dokładnie wypytać agenta ubezpieczeniowego o wszystkie koszty związane z prowadzeniem takiej polisy, a także uważnie przeczytać umowę i tzw. ogólne warunki ubezpieczenie.

    Należy przy tym pamiętać, że jeśli w IKE mają być gromadzone oszczędności na starość, przyszłemu emerytowi powinno przede wszystkim zależeć na tym, aby jak największa część wpłaconych pieniędzy wędrowała na konto przeznaczone na przyszłą emeryturę.

    Podobnie jak w przypadku FI, IKE w zakładzie ubezpieczeń będzie stwarzać oszczędzającemu możliwość kształtowania własnej polityki inwestycyjnej. Zakłady bowiem też oferują ubezpieczonym w ramach wykupionych przez nich polis określone fundusze, dokonujące lokat w określone papiery wartościowe lub inne formy inwestowania.

    IKE w banku

    Ostatnią formą, w jakiej będzie można od 1 września zakładać IKE, będzie rachunek oszczędnościowy, prowadzony w banku. Umowa o prowadzenie IKE z bankiem będzie mogła być zawarta w formie rachunku oszczędnościowego. Oszczędzający będzie więc wpłacał tam określoną kwotę pieniędzy, a w zamian otrzymywał obietnicę wypłaty określonych odsetek. Taka forma oszczędzania w IKE wydaje się bardzo bezpieczna, choć zazwyczaj oprocentowanie lokat bankowych, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasu, jest niższe niż gdy obraca się środkami na rynku kapitałowym. Stąd najprawdopodobniej na taką formę oszczędzania zdecydują się raczej osoby starsze, które będą niebawem wypłacać swoje oszczędności.

    Ustawa przewiduje też, że w przypadku wypłaty zgromadzonych na rachunku bankowym w ramach IKE pieniędzy na inne konto emerytalne lub do PPE lub też zwrotu tych środków oszczędzającemu, bank przekaże zgromadzone oszczędności z oprocentowaniem należnym na dzień tej wypłaty. Ma ono zostać naliczone według zasad, jakie obowiązywałyby w przypadku kontynuacji umowy o prowadzenie IKE.

    Za co 8 mln zł kary

    Osoba, która chce założyć IKE, będzie musiała przed zawarciem umowy o jego prowadzenie złożyć specjalne oświadczenie. Wiąże się to z tym, że oszczędzając w IKE nabywa się prawo do opisanej ulgi podatkowej, a ustawodawca w razie poświadczenia nieprawdy przewidział drakońskie kary. Oświadczenie takie ma zawierać stwierdzenie, że osoba zakładająca IKE:

    • nie gromadzi środków na IKE w innej instytucji; jeśli IKE posiada, musi podać nazwę instytucji i potwierdzić, że dokona przelewu zgromadzonych tam środków do innego IKE lub pracowniczego programu emerytalnego,
    • w roku, w którym podpisuje umowę, nie wypłaciła pieniędzy z uprzednio posiadanego IKE do PPE – ustawa zakazuje osobie, która to zrobiła, zakładania w tym samym roku IKE.

    Jeśli osoba osiągnęła wiek 55 lat, ma obowiązek złożyć deklarację, że nie dokonała w przeszłości wypłaty środków zgromadzonych na IKE.

    Przed złożeniem takiego oświadczenia jedna z 4 instytucji finansowych poinformuje, że w przypadku podania nieprawdy lub jej zatajenia posiadacz IKE podlega karze grzywny wynoszącej od prawie 20 000 zł do niemal 8 mln zł lub karze dwóch lat pozbawiania wolności – sąd może wymierzyć obie te kary równocześnie.

    Ponadto osoba, gromadząca oszczędności na więcej niż jednym IKE, zostanie pozbawiona 75 proc. uzyskanego na każdym z tych kont dochodu, wypracowanego w wyniku obracania tymi pieniędzmi.

    Co na umowie

    Umowa o prowadzenie IKE będzie zawierać szereg informacji, które będą bardzo przydatne osobie, decydującej się na jego założenie. Powinna ona zawierać i określać m.in.:

    • sposób postępowania instytucji finansowej, gdy suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego w danym roku przekroczy maksymalną wysokość wpłat;
    • zakres, częstotliwość i formę informowania oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE;
    • koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem IKE. Na umowie znajdują się jednak tylko te informacje, których nie regulują odrębne przepisy, dotyczące poszczególnych instytucji prowadzących IKE. Znajdą się one w zależności od instytucji: w statucie FI, regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego, ogólnych warunkach ubezpieczenia i regulaminach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych lub w umowie rachunku bankowego. Przed podpisaniem umowy trzeba zajrzeć do tych dokumentów, gdyż tam mogą znajdować się dodatkowe informacje dotyczące tego, co najważniejsze – kosztów i opłat, jakie będą pobierać instytucje za prowadzenie IKE;
    • okres wypowiedzenia umowy;
    • termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej (do innego IKE lub PPE) lub zwrotu.

    Gdy posiadacz IKE nie dożyje wypłaty

    W umowie o prowadzenie IKE osoba oszczędzająca może wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na jej koncie w przypadku śmierci. Wskazanie takie można w każdej chwili zmienić.

    Trzeba pamiętać, że jeśli uczestnik IKE wskaże kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po jego śmierci i nie oznaczy ich udziału w tych środkach (lub suma oznaczonych udziałów nie będzie równać się 100 proc.) – udziały te uważane będą za równe.

     PRZYKŁAD Uczestnik IKE wskazał jako osoby upoważnione do odbioru środków zgromadzonych na jego rachunku w razie jego śmierci następujące osoby:

    • żonę – zapisując jej 80 proc. pieniędzy,
    • syna – zapisując mu 15 proc. pieniędzy,
    • córkę – zapisując jej 10 proc. pieniędzy.

    Taka dyspozycje oznacza, że posiadacz IKE wpisał swoich uposażonych w taki sposób, iż suma ich udziałów nie jest równa 100 proc. W takim przypadku w razie jego śmierci każda z podanych osób będzie miała prawo do 1/3 zgromadzonych środków i otrzyma po 33,3 proc. zgromadzonego kapitału.

    Dodatkowo wskazanie beneficjenta staje się bezskuteczne, jeżeli zmarł on przed śmiercią oszczędzającego w IKE. Wtedy udział, przeznaczony dla zmarłego, przypada w równych częściach pozostałym uposażonym. Jeśli jednak oszczędzający chce, aby było inaczej, może zadysponować tym udziałem w dowolny sposób.

    Kiedy pełna wypłata do kieszeni

    Generalna zasada zawarta w ustawie o IKE stanowi, że nie będzie można (poza wyjątkami) „bezkarnie”, tzn. bez opłacenia należnego podatku, wypłacić pieniędzy z IKE do 60 roku życia – dotyczy to kobiet i mężczyzn.

    Wypłata środków zgromadzonych na IKE bez opłacenia podatku będzie następować wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. Stanie się tak:

    • na wniosek oszczędzającego – po osiągnięciu przez niego 60 lat,
    • na wniosek oszczędzającego – po nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 lat pod warunkiem dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.

    WARTO WIEDZIEĆ
    Ustawa zastrzega, że osoba, która dokona wypłaty środków zgromadzonych na swoim IKE, nie może ponownie założyć takiego konta.

    Dodatkowo ustawodawca przewidział preferencje dla osób urodzonych w 1948 r. lub wcześniej. Przewidują one, że:

    • wypłata środków zgromadzonych na IKE osobom urodzonym do końca 1945 r. nastąpi na ich wniosek po spełnieniu warunku: dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 3 dowolnych latach albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż 3 lata przed dniem złożenia wniosku o wypłatę,
    • oszczędzającym w IKE, urodzonym od początku 1946 r. do końca 1948 r., będzie można wypłacić ich pieniądze po osiągnięciu przez nich 60 lat albo nabyciu wcześniejszych uprawnień emerytalnych oraz spełnieniu warunku dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 4 dowolnych latach albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 4 lata przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.

    Wypłata z IKE (poza sytuacjami wyjątkowymi) ma być dokonana w ciągu 14 dni od dnia:

    • złożenia przez oszczędzającego wniosku o jej dokonanie,
    • złożenia przez osobę uposażoną (beneficjenta) wniosku o wypłatę; taka osoba musi dodatkowo dostarczyć do instytucji prowadzącej IKE po zmarłym: jego akt zgonu i dokument potwierdzający jej tożsamość (w sytuacji gdy zmarły wskazał beneficjentów) albo prawomocne postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku i zgodne oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego, albo prawomocne postanowienia sądu o dziale spadku i dokumenty stwierdzające tożsamość spadkobierców.

    Przejście do innego IKE lub PPE

    Będzie można przenosić zgromadzone na IKE pieniądze do innych instytucji prowadzących takie konta lub do PPE. Wypłata taka (wypłata transferowa) będzie przeprowadzana:

    • z jednej z 4 instytucji finansowej prowadzącej IKE do innej,
    • z instytucji finansowej prowadzącej IKE do PPE lub odwrotnie,
    • z IKE zmarłego – na IKE uposażonego albo do PPE, do którego przystąpi.

    Wypłata taka będzie dokonywana (w ciągu 14 dni) na podstawie dyspozycji oszczędzającego albo osoby uprawnionej.

    Chcesz zwrotu – zapłać „Belkę”

    Oszczędzającemu na IKE przysługuje prawo do zwrotu środków zgromadzonych na koncie, przed uzyskaniem odpowiedniego wieku. Musi się jednak w takiej sytuacji liczyć z określonymi sankcjami finansowymi.

    Pierwsza z nich dotyczy osoby, która będzie chciała zwrotu pieniędzy ze swojego IKE, ale nie dokonywała wcześniej tam przelewu z PPE. Wtedy instytucja finansowa prowadząca IKE, zanim dokona zwrotu kwoty pieniędzy z konta, pomniejszy ją o 19-procentowy podatek naliczony od dochodu, który wypracowała obracając jej kapitałem. Ulga, którą zyskiwał posiadacz IKE, polegająca na tym, że była ona zwolniona z podatku od zysków kapitałowych, zostanie więc odebrana, a podatek ten będzie naliczony od wszystkich wypracowanych zysków.

    Gdy nie wskażesz uposażonego

    W przypadku braku osób wskazanych, środki zgromadzone na IKE wchodzą do spadku (z wyjątkiem gdy umowa o prowadzenie IKE została zawarta z zakładem ubezpieczeń, choć przepisy regulujące taką wypłatę są bardzo podobne do ogólnych).

    Przepis ten ma znaczenie fundamentalne, jeśli chodzi o możliwość szybkiej wypłaty środków po zmarłym posiadaczu IKE. Procedura wymagana przy wypłacie, jeśli wskazał beneficjentów, nie jest bowiem pracochłonna i długotrwała (należy dostarczyć zaledwie dwa dokumenty ). Natomiast możliwość wypłaty środków po zmarłym, który osób uposażonych nie wskazał, może stać się uciążliwa. Trzeba dostarczyć instytucji prowadzącej IKE, obok innych dokumentów, wyrok sądu o nabyciu spadku. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami, stratą czasu i ewentualnymi sporami co do należności. Wskazanie beneficjentów powoduje maksymalne uproszczenie wypłaty.

    Bardziej dotkliwe konsekwencje zwrotu odczuje osoba, na której IKE przyjęto wcześniej pieniądze z PPE – czyli oszczędzający przeniósł swoje środki zgromadzone w PPE do IKE Oprócz należnego podatku od wypracowanego dochodu, instytucja prowadząca IKE przekaże do ZUS kwotę w wysokości 30 proc. sumy składek podstawowych wpłaconych do PPE, czyli składkę wnoszoną tam przez pracodawcę, stanowiącą zazwyczaj 7 proc. wynagrodzenia pracownika. Dla takiej osoby oznacza to, że jej kapitał emerytalny zostanie uszczuplony nie tylko o podatek, ale także o blisko trzecią część tego, co wniósł za nią w postaci składek pracodawca, w okresie gdy była ona członkiem PPE. Rozwiązanie to będzie obejmować składki podstawowe wpłacone do PPE po 1 czerwca 2004 r. – daty wejścia w życie ustawy o PPE.

    Bartosz Marczuk

    DO GÓRY
    HOME   PORTFOLIA   BIAŁO-CZERWONA/ White-Red   PROTEST TWÓRCÓW   TWÓRCY I PRAWO   KONTAKT  
    copyright 2003-2021 - ® Janusz Kobyliński