HOME
PORTFOLIA / TECZKI
BIAŁO-CZERWONA / WHITE-RED
PROTEST TWÓRCÓW
BANK KALENDARZY
BANK WYSTAW
TWÓRCY I PRAWO
O NAS
KONTAKT
aktualizacja: 18.07.2021
  bialo-czerwona
DZIAŁY 
PRASA DONOSI 
STATUS TWÓRCY 
PRAWO AUTORSKIE 
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE 
TWÓRCZE PODATKI 
 
Twórcze PODATKI Z Gazetą Prawną Twórcze PODATKI menu
Jak rozliczać umowy zlecenia i o dzieło

Z początkiem tego roku zmienił się sposób rozliczania zaliczek na podatek dochodowy z działalności wykonywanej osobiście, m.in. na podstawie umów zlecenia oraz umów o dzieło. Stawka takiej zaliczki pobieranej przez płatników wynosi obecnie 19 proc., a nie jak poprzednio 20 proc. Z kolei od 1 maja br. weszły w życie nowe przepisy dotyczące podatku od towarów i usług, które mogą mieć wpływ na rozliczenia wielu osób pracujących na podstawie umów zlecenia lub o dzieło.

Aby zrozumieć różnicę między umowami zlecenia i umowami o dzieło trzeba sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 734 par. 1 kodeksu, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie, czyli zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, czyli zleceniodawcy. Według natomiast art. 627 kodeksu, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Rozważmy np. czynności wykonywane przez projektanta, który nie jest zatrudniony na umowę o pracę. Umowy o prace projektowe są w rozumieniu art. 627-646 k.c. umowami o dzieło. Gdy natomiast dotyczy to umów o nadzór autorski, który ma charakter czynności serwisowych w stosunku do dzieła, jakim jest dokumentacja projektowa, to stosowane już są przepisy o zleceniu, zgodnie z art. 750 kodeksu.

Przychody z działalności wykonywanej osobiście

Jednym ze źródeł przychodów są te, które pochodzą z działalności wykonywanej osobiście. Wynika to z przepisów zawartych w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Z kolei – zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 13 pkt 8 tej ustawy – za przychody z działalności wykonywanej osobiście (o której mowa we wspomnianym art. 10 ust. 1 pkt 2) uważa się m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością – z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy, czyli przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

 SŁOWNICZEK 

UMOWA ZLECENIA – w takiej umowie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 par. 1 kodeksu cywilnego).

UMOWA O DZIEŁO – w tego rodzaju umowie przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 kodeksu cywilnego).



Koszty uzyskania przychodów

Zasady rozliczania przychodów reguluje art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przewiduje on, że koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami określa się w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), a których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. We wspomnianym przepisie zawartym w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy mowa jest o składkach potrącanych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

Inna natomiast wysokość zryczałtowanych kosztów jest uwzględniana, gdy chodzi o pozostałe przychody z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło (inne niż z praw autorskich). W tym przypadku uwzględnia się koszt uzyskania przychodu w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Warto jednak pamiętać o pewnej istotnej kwestii. Otóż jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej, to koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości faktycznie poniesionej. Wyraźnie wynika to z art. 22 ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pobór zaliczek na podatek

Płatnicy przekazują kwoty pobranych od umów zlecenia i o dzieło zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika.

Zgodnie z art. 41 ustawy, osoby fizyczne będące przedsiębiorcami oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności osobom z tytułu działalności wykonywanej osobiście, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19 proc. należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości zryczałtowanej, oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. Tak obliczoną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej przez płatnika, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Płatnicy nie są jednak obowiązani do poboru zaliczek od wypłaconych należności z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej (tego jednak przypadku nie omawiamy w tym opracowaniu).

Płatnicy, na wniosek podatnika, obliczają i pobierają w ciągu roku wyższe zaliczki na podatek dochodowy niż obliczone w wysokości określonej w tym przepisie. Złożenie takiego oświadczenia warto rozważyć, jeśli nasze dochody z umów o dzieło i zlecenia przekraczają kwotę stanowiącą pierwszy próg skali podatkowej. Pozwoli nam to uniknąć konieczności dokonywania dużej dopłaty po rozliczeniu roku podatkowego (złożeniu zeznania rocznego).

Zgodnie z art. 42 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnicy przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, przesyłając równocześnie deklarację według ustalonego wzoru.

 PRZYKŁAD W spółce A. zakończono umowy zlecenia i umowy o dzieło w trakcie roku podatkowego. Przedstawiciele spółki muszą więc w odpowiednich terminach sporządzić informacje o dochodach oraz o pobranych zaliczkach (PIT-11/8B).

Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, w tym spółki, które dokonują wypłat należności osobom określonym w art. 3 ust. 1, z tytułu działalności określonej m.in. w art. 13 pkt 8, są zobowiązane przesłać wymienionym podatnikom oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika imienne informacje o wysokości dochodu sporządzone według ustalonego wzoru. W razie zaprzestania przez płatnika prowadzenia działalności przed 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym, płatnik przekazuje informacje, o których mowa w ust. 2, w terminie do dnia zaprzestania działalności (art. 42 ust. 3 ustawy).

Wzór ten (PIT-11/8B) określono w załączniku nr 17 do rozporządzenia ministra finansów z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. nr 224, poz. 2225) - zobacz skan.

Zgodnie ze wspomnianym art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy, informację o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11/8B), w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, płatnik ma obowiązek sporządzić oraz przekazać podatnikowi do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Natomiast w przypadku likwidacji działalności gospodarczej przez zatrudniającego, jest on zobowiązany do sporządzenia i przekazania takiej informacji przed zakończeniem działalności.

W przypadku zaś pracowników spółki zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, z którymi zawierano umowy zlecenia, a następnie obowiązek poboru zaliczek, z obu tych form zatrudnienia, ustał w trakcie roku, płatnicy są zobowiązani sporządzić imienne informacje (PIT-11/8B) i przekazać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, w terminie do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana została ostatnia zaliczka (art. 39 ust. 2 ustawy).

W przypadku zawarcia z tymi samymi osobami kolejnych umów zleceń płatnicy są zobowiązani wystawić imienne informacje (z zaznaczeniem PIT-8B), w których wyszczególnią dane dotyczące wyłącznie tych kolejnych umów (kwestie związane z terminami sporządzania informacji dokładnie omówiono w wyjaśnieniach Urzędu Skarbowego w Bytomiu z 29 czerwca 2004 r.; I PD2/005/17648/I/10/P/2004).

Jak rozliczać cudzoziemców

Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Stosownie zaś do postanowień art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy, podatek od uzyskanych na terytorium Polski przez takie osoby przychodów z działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 6-9 oraz odsetek, praw autorskich lub pokrewnych itp., pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu.

Przepis ten zgodnie z postanowieniami ust. 2 art. 29 ustawy, stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Jednakże zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika, uzyskanym od niego zaświadczeniem wydanym przez właściwy organ administracji podatkowej, zwanym certyfikatem rezydencji.

Stosownie do art. 41 ust. 4 ustawy, płatnicy są zobowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń). W myśl art. 42 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 ustawy płatnicy przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności. Natomiast w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom (nierezydentom) oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, imienne informacje o wysokości przychodu, sporządzone według ustalonego wzoru (IFT-1/IFT-1R).

Problemy te zostały szczegółowo wyjaśnione w piśmie Izby Skarbowej w Olsztynie, Ośrodek Zamiejscowy w Elblągu, z 24 czerwca 2004 r. (PDF/E/005-1-99/04). W dokumencie tym również podkreślono, że za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uważa się, w świetle art. 13 pkt 8 lit. a) tej ustawy, przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej itp.

 PRZYKŁAD Wydawnictwo zatrudnia jako tłumacza cudzoziemca – obywatela Białorusi. Usługi tłumaczenia, które mają być przedmiotem umowy, są w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osobistym wykonywaniem usług, na podstawie umowy o dzieło. O przychodach uzyskiwanych z tej działalności stanowi art. 13 pkt 8 lit. a) wspomnianej ustawy. Zleceniobiorca (wykonawca) jest cudzoziemcem, a więc osobą, której obowiązek podatkowy jest ograniczony. Do opodatkowania takich osób ma zastosowanie przepis art. 29 ust. 1 tej ustawy, który w pkt 1 stanowi, że podatek dochodowy od przychodów uzyskiwanych przez te osoby, m.in. z tytułu umowy o dzieło, ustala się w wysokości 20 proc. przychodu. Jeżeli więc umowa międzynarodowa zawarta przez Polskę z krajem ojczystym cudzoziemca nie stanowi inaczej, to przychód uzyskany przez tłumacza, z tytułu zawartej umowy, należy opodatkować zryczałtowanym 20-procentowym podatkiem.

Wynika z tego, że na wydawnictwie wypłacającym należności dla tegoż cudzoziemca w 2004 r. ciążą obowiązki płatnika, o których mowa w cytowanych przepisach art. 29 ust. 1 pkt 1, ust. 2, art. 41 ust. 4, art. 42 ust. 1, ust. 2 pkt 2, ust. 4 i 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jaki dokument wystawia płatnik

Okazuje się, że nie we wszystkich spółkach wiadomo, jaki dokument powinien wystawić płatnik dla potrzeb rocznego zeznania podatkowego dotyczącego osoby fizycznej w przypadku zawartej umowy o dzieło. Chodzi o sytuację, gdy dana osoba nie jest zatrudniona w spółce.

O wyjaśnienie tych kwestii przedstawiciele firm zwracają się do organów podatkowych. Izba Skarbowa w Rzeszowie wydała w tej sprawie pismo z 16 września 2004 r. (IS.I/2-415/209/04). Jak wyjaśniono, w przypadku gdy np. architekt uzyskuje przychody z osobiście wykonywanej działalności architektonicznej w warunkach określonych w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tzn. wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej itp., to nie traktuje się takich przychodów jako uzyskiwanych z pozarolniczej działalności gospodarczej. Pociąga to za sobą określone skutki w zakresie opodatkowania omawianych przychodów. Zgodnie bowiem z art. 41 ust. 1 i ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w takim przypadku podmioty, na rzecz których zostały wykonane tego rodzaju usługi, są zobowiązane pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19 proc. należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 ustawy.

W sytuacji natomiast, gdy podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, to płatnicy, zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy, nie są zobowiązani do poboru zaliczek od wypłaconych należności z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 8. Jeżeli więc wykonana usługa nie wchodzi w zakres prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy, to płatnik, działając w ramach art. 39 ust. 1 i art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinien wystawić informację o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy według ustalonego wzoru i w określonym terminie. Obowiązującym aktualnie formularzem jest druk PIT-11/8B.

Odliczenie składki zdrowotnej

Od zaliczki pobieranej od umów zlecenia i o dzieło można odliczyć składki pobrane przez płatnika na powszechne ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że zgodnie z art. 27b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki. Obecnie natomiast wysokość wspomnianej składki wynosi 8,25 proc. podstawy wymiaru.

Które prace na umowę zlecenie czy o dzieło podlegają VAT

Niezwykle istotne jest ustalenie, które prace wykonane na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło podlegają podatkowi od towarów i usług, a które nie. Kwestie te reguluje art. 15 obowiązującej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535) - zobacz skan. Jeżeli prace wykonywane osobiście przez osobę fizyczną na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia czy umowy o dzieło zostaną wykonane przez osobę mającą zarejestrowaną własną firmę, w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej, to są objęte VAT.

Jakie czynności na pewno nie podlegają VAT

W ustawie nie zaliczono do samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej określonych czynności, co oznacza, że nie podlegają one VAT. Przede wszystkim są to te, które wymieniono w art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Chodzi tu o przychody z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej itp. Za samodzielną działalność gospodarczą nie są uznawane również czynności wykonywane przez osobę fizyczną na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło – jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W praktyce przepis ten oznacza, że wynagrodzenia wypłacane przez pracodawcę osobie fizycznej na podstawie zarówno umowy o pracę, jak i umowy zlecenia czy o dzieło lub innej podobnej nie podlegają VAT.

 PRZYKŁAD Adam Adamski zawarł z firmą, w której pracuje na etacie, umowę zlecenie na wykonanie kilku dodatkowych ekspertyz. Prace te wykonuje „po godzinach”, ale w lokalu pracodawcy, wykorzystując firmowy komputer. Czynności wykonane przez pana Adama Adamskiego w ramach umowy zlecenia nie będą podlegały VAT.

Kwestie wywołujące wątpliwości

W ustawie o podatku od towarów i usług zawarte są jednak regulacje dotyczące wspomnianych kwestii, które mogą być przyczyną sporów interpretacyjnych. Zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 wspomnianej ustawy, nie zalicza się do samodzielnej działalności gospodarczej również czynności, z tytułu których dochody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli wykonujące je osoby są związane ze zlecającym prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny dotyczący warunków wykonania, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności. Przypomnijmy, że we wspomnianym art. 13 pkt 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mowa jest o dochodach z tytułu działalności wykonywanej osobiście, m.in. na podstawie umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Powstaje więc pytanie, w jakiej konkretnej sytuacji będzie można uznać, że usługi wykonywane w ramach umowy zlecenia lub umowy o dzieło nie podlegają opodatkowaniu VAT w związku z istnieniem pomiędzy zlecającym a zleceniobiorcą „więzów tworzących stosunek prawny dotyczący warunków wykonania, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności”.

Wydaje się, że kwestią decydującą o tym, czy określone usługi wykonywane przez osoby fizyczne w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie będą podlegać opodatkowaniu, jest ustalenie, którą ze stron obciąża ryzyko podjętej działalności. Istotne jest również, czy w ramach umowy mamy do czynienia z elementem podporządkowania oraz trwałego związania zleceniobiorcy. Jeżeli ryzyko obciąża zleceniodawcę, a dodatkowo występuje element podporządkowania zleceniobiorcy, to taki rodzaj aktywności nie będzie mógł być uznany za samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej i w konsekwencji nie będzie podlegał opodatkowaniu.

Potwierdzają to wyjaśnienia organów podatkowych, w tym np. pismo Izby Skarbowej w Szczecinie, Ośrodek Zamiejscowy w Koszalinie, z 2 lipca 2004 r. (ZPP-005-02-9/04). W wyjaśnieniach tych stwierdzono m.in., że jeśli z umów zlecenia wynika podporządkowanie usługodawcy co do warunków wykonywanych czynności, wymóg osobistego świadczenia czynności oraz obciążenie podmiotu zatrudniającego odpowiedzialnością za czynności usługodawcy, to umowy takie będą wyłączone spod regulacji ustawy o VAT. Jeżeli natomiast w umowach zlecenia podatnik nie określi tych elementów (swoistych dla umowy o pracę), to będą one podlegać opodatkowaniu VAT, gdyż wykonujący te czynności usługodawca nie będzie wówczas pozbawiony przymiotu samodzielności przy realizacji tych umów na własny rachunek i ryzyko.

W takiej sytuacji usługodawcy, o których mowa, mają możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego, dla tzw. drobnych przedsiębiorców, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro, czyli 45 700 zł (art. 113 ustawy), natomiast podatnicy rozpoczynający samodzielną działalność w roku podatkowym są zwolnieni od podatku VAT do momentu przekroczenia ww. kwoty w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży – podkreślono w wyjaśnieniach.

 PRZYKŁAD Aleksander Aleksandrowicz zamierza wykonywać prace dla firmy, w której nie jest zatrudniony na etacie. Z przeprowadzonych analiz wynika, że jego praca na zlecenie nie będzie samodzielna, a ze zleceniodawcą będą go łączyły „prawne więzy” dotyczące warunków wykonania, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności. Pan Aleksander Aleksandrowicz chce jednak w umowie tak sprecyzować warunki realizacji zlecenia, aby nie ulegało absolutnie żadnej wątpliwości, że wykonywane przez niego czynności nie podlegają VAT. W związku z tym pan Aleksander Aleksandrowicz powinien umowę ukształtować tak, żeby ograniczała jego samodzielność, jako wykonującego zlecenie. W umowie należy zawrzeć klauzule, z których wynikać będzie, że głos decydujący co do sposobu, terminu, czasu, miejsca realizacji zleconej pracy ma zlecający. Z umowy powinno również wynikać, że to zamawiający usługę ponosi ryzyko gospodarcze związane z jej realizacją. Generalnie taka umowa zlecenia czy o dzieło powinna być bardzo zbliżona do umowy o pracę. Jeżeli wymienione elementy zostaną zawarte w umowie, to spełni ona kryteria przewidziane w art. 15 ust. 3 pkt 3 nowej ustawy, a wykonane na jej podstawie przez pana Aleksandra Aleksandrowicza prace nie będą podlegały VAT.
 Krzysztof Tomaszewski

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535) - zobacz skan.
• Rozporządzenie ministra finansów z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. nr 224, poz. 2225) - zobacz skan.

DO GÓRY
HOME   PORTFOLIA   BIAŁO-CZERWONA/ White-Red   PROTEST TWÓRCÓW   TWÓRCY I PRAWO   KONTAKT  
copyright 2003-2021 - ® Janusz Kobyliński