Warszawa, 30 czerwca 2003 r.

Prof. Andrzej Zoll
Rzecznik Praw obywatelskich

Szanowny Panie Profesorze,

Warunki działalności organizacji pozarządowych (w dotychczasowym znaczeniu) w świetle ustaw o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r., oraz przepisów wprowadzających ustawę o działalności lobbingowej (projekt z dnia 13 marca 2003 r.) zmienią i zróżnicują organizacje pozarządowe, doprowadzą do ograniczenia możliwości działań środowiskowych, które skupione w porozumieniu "Łazienki Królewskie" związki i stowarzyszenia twórcze prowadzą

Kryteria uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz związanie istotnych uprzywilejowań wyłącznie z tym statusem może być kwestionowane co do zasadności i zgodności z Konstytucją (zasada równości w państwie prawnym).

Wszystkie organizacje pozarządowe zajmujące się działalnością społecznie użyteczną, a nie działające w celu osiągnięcia zysku, zostaną bezzasadnie zróżnicowane co do swoich praw i obowiązków bez względu na zakres działalności, cele lub formy działalności, czasami wyłącznie w związku z zaszłościami historycznymi czy możliwościami proceduralnymi (formalnymi) lub finansowymi. Przykładowo, szereg fundacji ma zastrzeżone w statucie przez założycieli niezmienialność celów, form lub treści statutów i tym samym nie będą one mogły dostosować swoich statutów, celów lub form do wymogów ustawy- nowej klasyfikacji, pojęć, procedur, a sądy rejestrowe będą, od strony formalnej stosować wymogi ustawy odmawiając wpisu .Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego wiąże się z wpisaniem do KSR "informacji o spełnianiu wymagań" lub wpisem organizacji do KSR, Utrata tego statusu następuje "z chwilą wykreślenia z urzędu lub na wniosek KSR informacji o spełnianiu wymogów". W związku z tym, że ze statusem organizacji pożytku publicznego wiąże się uzyskiwanie lub utrata istotnych uprawnień (zwolnień od podatków i innych opłat i inne) a kryteria zawarte w art.20 są w znacznej mierze nie formalne ale związane z dyskrecjonalną oceną zadań publicznych, rozmiarów i zakresów działalności pożytku publicznego, przeznaczania "dochodów" kalkulacjami kosztów.

Powierzenie tych ocen sądowi rejestrowemu i procedurom rejestrowym w postępowaniu nieprocesowym może skutkować poważnymi konfliktami dla organizacji pozarządowych a nawet rodzić podejrzenia korupcjogenności.

Niebezpieczeństwa dla stowarzyszeń i związków twórczych upatrujemy również w ustawie o lobbingu (projekt z dnia 13.03.2003r.)

Zgodnie z ustawą (art..5) lobbingiem jest każde działanie zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy w celu uwzględnienia w podejmowanych rozstrzygnięciach racji i interesów określonych grup społecznych lub zawodowych, m.in. w stanowieniu prawa, kształtowaniu kierunków polityki państwa itd. Lobbingiem jest uczestniczenie w spotkaniach z osobami pełniącymi funkcje publiczne, pracownikami urzędów, radnymi, posłami i senatorami, przedstawiania projektów aktów prawnych i innych dokumentów w celu podjęcia tzw. inicjatywy legislacyjnej, zgłaszanie propozycji lub wniosków o wydanie określonych rozstrzygnięć, przedstawianie raportów i ekspertyz zawierających szczegółowe propozycje rozwiązań, wyrażanie opinii wobec przygotowanych przez władze rozstrzygnięć lub aktów prawnych. Zgodnie z ustawą taka działalność jest dopuszczalna po dokonaniu wpisu do rejestru podmiotów lobbingowych w MSWiA, a z kolei prowadzenie takiej działalności bez wpisu jest karane przez Ministra karą do 25 tys. zł.

Oznacza to, że podmioty, które statutowo mają określone cele działalności społecznej i zajmowały się dotychczas działalnością związaną z przedstawianiem racji swoich członków - grup zawodowych wobec władz publicznych, nie będą mogły tego czynić bez rejestracji w MSWiA.

Zwolnienie (art.3) spod działania ustawy następuje tylko dla organizacji pozarządowych i tylko w zakresie w jakim prowadzą one działalność pożytku publicznego - a więc dla tych, które nie są organizacjami środowiskowymi i nie prowadzą żadnej działalności w celu osiągnięcia zysku.

Wnioskujemy o wystąpienie przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich o nowelizację już obowiązującej ustawy i poprawki do projektu przygotowywanej ,jako dyskryminujące stowarzyszenia i związki twórcze, jako stwarzające realne możliwości kontroli przez państwo ich działalności, co może w niedalekiej przyszłości doprowadzić do ich likwidacji.

Jest to naruszenie konstytucyjnej równości obywateli wobec prawa.

Łączę wyrazy szacunku

Jerzy J. Biernat
Prezes Związku Polskich Artystów Plastyków
Porozumienie Łazienki Królewskie

/oprac. Krystyna Mokrosińska/